توصیه‌های طب ایرانی در ماه رمضان

نوشیدن آب گرم در افطار را فراموش نکنید

مشاور وزیر و مدیر کل دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت بر رعایت توصیه‌های طب ایرانی در ماه مبارک رمضان برای ارتقای تندرستی تاکید کرد.

محمود خدادوست با اشاره به حدیث پیامبر اکرم(ص) که فرمودند «روزه بگیرید تا تندرست بمانید»، ابعاد تندرستی در این حدیث را فراتر از بعد جسمانی و روانی دانست و گفت: به قول حکیم پارسی‌نویس، سید اسماعیل جرجانی، هم نفس بر بدن اثر می‌گذارد و هم بدن بر نفس، ولی به دلیل تسلط نفس بر بدن، اثر آن بیشتر بوده و چه بسا که با روزه گرفتن بیشتر به تندرستی روحانی رسیده و به سلامت جسمانی خود کمک کنیم.

وی با تاکید بر پیام اصلی طب ایرانی و اساس آن که حفظ و ارتقای تندرستی و اصلاح سبک زندگی است، افزود: با رعایت توصیه‌های طب ایرانی در ارتباط با ماه مبارک رمضان، سختی‌های ظاهری روزه‌داری کاهش یافته و روزه به واقع، سبب ارتقای تندرستی می‌شود و چه بسا در افرادی که پس از اصلاح مزاج معده روزه می‌گیرند، برخی مشکلات گوارشی نیز بهبود می‌یابد.

هرگز با آب یخ و نوشیدنی‌های سرد افطار نکنید

مدیر کل دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت با اشاره به تقارن ماه مبارک رمضان در سال‌های اخیر با فصول گرم و روزهای طولانی سال که بدن مدت زمان زیادی گرسنگی و تشنگی را تحمل می‌کند، تاکید کرد: یکی از توصیه‌های بسیار مهم این است که روزه‌داران تحت هیچ شرایطی، با آب یخ و نوشیدنی‌های سرد افطار نکرده و روزه خود را باز نکنند، چراکه به دلیل بالارفتن حرارت معده در اثر گرسنگی طولانی‌مدت، کارکرد معده برای هضم غذا، دچار اختلال می‌شود.

خدادوست با بیان اینکه در طب ایرانی و طبق آنچه قدیمی‌ها همواره سعی بر رعایت آن داشته‌اند، توصیه به مصرف یک استکان آب ولرم و خرما یا شیر گرم و خرما برای باز کردن روزه شده است، گفت: نوشیدنی ولرم باعث می‌شود حرارت بالای معده فروکش کرده و مصرف خرما نیز به دلیل جذب سریع قند آن، از ایجاد اشتهای کاذب که منجر به پرخوری و روی هم‌خوری در زمان افطار می‌شود، جلوگیری کرده و این امر، به صحت دستگاه گوارش کمک می‌کند.

وی همچنین، بازکردن روزه با سکنجبین ولرم را برای افرادی که در هنگام افطار بسیار تشنه هستند، توصیه کرد و با اشاره به فاصله کوتاه بین افطار تا سحر و تاکید بر توجه به توصیه کلی در نظر گرفتن حداقل دو ساعت فاصله زمانی میان زمان مصرف غذا تا هنگام خواب، افزود: باید از مصرف چند نوع غذا با هم در وعده افطار پرهیز کرد و در فاصله بعد از افطار تا هنگام خواب که حداکثر یک تا دو ساعت است، مصرف نوشیدنی‌های خنک مانند یک لیوان از مخلوط عرق کاسنی و شاه‌تره، به میزان مساوی از هر کدام، برای کاهش تشنگی‌های طول روز، توصیه می‌شود.

راهکار کاهش تشنگی و پیشگیری از پرخوری در ماه مبارک رمضان

مدیر کل دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت همچنین یادآور شد: در طب ایرانی برای رفع تشنگی زیاد و پرهیز از پرخوری در ماه مبارک رمضان، مصرف یک لیوان فالوده خیار با سکنجبین که از خیار رنده شده و حل شده در سکنجبین به دست می‌آید و یا هندوانه با سکنجبین توصیه شده که به اصلاح کبد نیز کمک می‌کند.

وی با توصیه به استفاده از سبزی خوردن در وعده افطار برای جلوگیری از بروز یبوست و پرهیز از مصرف برخی غذاهای سنگین مرسوم در این وعده، تاکید کرد: در فصول گرم سال، هضم معده و عملکرد دستگاه گوارش ضعیف است و سنت مصرف حلیم، آش رشته و شله‌زرد در وعده افطار، مربوط به زمان تقارن ماه مبارک رمضان با فصول سرد سال است که دستگاه گوارش عملکرد بهتری داشته و هضم در معده با قدرت بیشتری انجام می‌شود.

افطار، سبک و سحری باید کامل میل شود

مشاور وزیر بهداشت با اشاره به اهمیت خواب شبانه در ماه رمضان که هضم وعده افطار را آسان کرده و به باز شدن اشتها برای خوردن سحری کمک می‌کند، گفت: سحری باید کامل میل شود تا بدن بتواند ۱۵ تا ۱۶ ساعت گرسنگی در طول روز را تحمل کرده و قوای کافی نیز داشته باشد.

وی علت بی‌اشتهایی افراد برای خوردن سحری را پرخوری و روی هم‌خوری شبانه یا نخوابیدن در شب دانست و افزود: توصیه می‌شود افطاری، سبک و در حد مصرف نان و پنیر و سبزی یا گردو و یا غذاهای سبک باشد تا اشتهای فرد برای خوردن سحری در اثر پرخوری و روی هم‌خوری در وعده افطار، از بین نرود.

خدادوست با توصیه به زودتر بیدار شدن برای خوردن سحری در کسانی که اشتهای کافی برای این وعده ندارند، تاکید کرد: توصیه می‌شود روزه‌داران، بلافاصله بعد از خوردن سحری و تا حدود دو ساعت بعد از آن که غذا از معده عبور می کند، نخوابیده و از این فرصت برای انجام فعالیت‌های عبادی و دانشی خود بهره ببرند.

وی در خصوص خواب روز در ماه رمضان نیز گفت: از آنجایی که روز طولانی است و در طول آن روزه هستیم، خواب در طول روز، به شرط آنکه نزدیک غروب آفتاب نباشد، برای تجدید قوا و کاهش تشنگی و خشکی بدن با بازگرداندن مقداری رطوبت به آن، توصیه می‌شود.

غذای پرخاصیت پاییزی

آش زرشک؛ غذای پرخاصیت پاییزی

ظاهرا استادان خوالگیری، کارشناسانی زبده در طب ایرانی و مهندسانی دقیق و هنرمندانی معجزه گر بوده اند که آثار جذاب و زیبا و البته کام نوازشان قرن هاست تکرار شده اند. به یک دوری مرصع پول یا زرشک پلو یا آلبالوپلو بنگرید، همنشینی رنگ ها در کنار هم به تابلویی آبستره اثر هم هنرمندی مدرن می ماند. رنگ و بو و عطر و طعمش به کنار، زیبایی این دوری ها واقعا بی نظیر و بی بدیل است.

از اجزای بی نظیر و زیبای آشپزی ایرانی زرشک است. این میوه خوش رنگ و خوش مزه و پرخاصیت در سرزمین پهناور ایران به وفور کشت می شود و البته قائنات خراسان، بزرگ ترین تولیدکننده زرشک در جهان است. من به کاربردن زرشک را در مکاتب دیگر آشپزی ندیده ام، اما این روزها در منوی بسیاری از رستوران های ملل دیگر زرشک پلو با مرغ دیده می شود، چرا که خوراکی است محبوب برای غیرایرانیان. حتی یک بار در یک پرواز خارجی با کمال تعجب دیدم زرشک پلو بین سه، چهار خوراک انتخابی قرار دارد.

 

 

زرشک در طب ایرانی صاف کننده خون و متعادل کننده طبع است. آب زرشک که از زرشک آبی هسته دار به دست می آید، در درمان فشار خون و تنظیم قند و چربی و اوره و شست و شوی کلیه و کبد به کار می رود. آنچه امروز به عنوان آب زرشک طبیعی در دکان ها و آبمیوه گیری ها عرضه می شود، قطعا حاوی افزودنی ها و شکر و ترکیباتی است که خوردنش شفا نمی دهد و دردی هم می افزاید.

برای تهیه آب زرشک طبیعی خانگی کافی است مقدار مثلا 250 گرم زرشک آبی از عطاری تهیه فرمایید، یک شبانه روز آن را خیس کنید و بعد آب و زرشک ها را یک جا در مخلوط‌کن بریزید و صاف کنید. مایع به دست آمده نوشیدنی گوارای بی مانندی است.

آوازه خواص زرشک به آن سوی مرزها هم رسیده است، چنان که پزشک دوست انگلیسی ام که به غلظت خون مبتلاست، برایش زرشک تجویز کرده و دوست محترم هم زرشک سوغاتی را مانند آجیل مشت مشت خشک به دهان می ریزد و البته که از نتیجه اش هم راضی است.

 
این فصل زرشک تازه در بازار به دست می آید. این فرصت را البته فرونگذارید. به کاربردن زرشک تازه در زرشک پلو ارزشی ندارد، چون رنگش را پس می دهد و طعم بهتری هم از زرشک خشک ندارد، اما از زرشک تازه می توان آش و سالاد و پس غذای بی مانندی ساخت. برای فراهم کردن سالاد، زرشک تازه با نخود یا عدس پخته سرد و اندکی نعنای تازه خرد شده و برش های خیلی ظریف پیاز قرمز و همراه روغن زیتون بودار اصل رودباری را سر هم کنید و ببینید چه ترکیب زیبای خوشمزه ای می شود که می توان آن را به جای یک وعده غذا خورد. این سالاد با استفاده از کنسرو نخود پخته در پنج دقیقه آماده می شود و به کار جماعت کم وقت می آید.

سنت ایرانیان بر این مدار بوده است که هر خوراکی را باید در فصلش خورد تا از خواص آن بهره کافی گرفت. خوردن آش زرشک در پاییز- فصل زرشک تازه- سبب صافی خون و شست و شوی داخل بدن خواهدشد. برای پختن آش زرشک، گندم پوست نگرفته و لوبیای قرمز و نخود را بپزید. خوب که پختند، سبزی آش و یک یا دو لیوان آب زرشک به آن اضافه کنید. نیم ساعت آخر زرشک تازه پاک کرده شسته شده را به هر میزان که دلتان می خواهد به آن بیفزایید و قدری را هم برای تزیین روی آش کنار بگذارید. برای این آش، نعناداغ مفصلی تدارک کنید که جبران سردی زرشک را بکند، استفاده از پیازداغ فراوان هم البته توصیه می شود.

اما برای دسر ترش و شور متفاوتی که می شود از زرشک تازه ساخت، مقداری زرشک تازه دُم گرفته پاکیزه را در یخبند بگذارید تا منجمد شود. بعد زرشک های یخ زده را در کاسه های بستنی بریزید، رویشان اندکی نمک و فراوان گلپر بپاشید، برگی نعنا هم اگر روی آن بگذارید و از آن عکس بگیرید، هزار لایک می خورد.

استاد فرامرز پایور در تنظیم پیش درآمد افشاری و تصنیف ساخته درویش خان به راستی غوغا کرده اند. استاد شجریان هم در نهایت زیبایی غزل حافظ را به همراهی کمانچه رحمت الله بدیعی و تصنیف «باد خزان» را با ارکستر فرهنگی و هنر خوانده اند. «باد خزان وزان شد، چهره گل نهان شد...»