فضیلت زیارت مرقد امام رضا (ع)

فضیلت زیارت مرقد امام رضا(ع) در منابع اهل سنت 

بارگاه رضوی از قرن سوم هجری قمری تاکنون، کانون توجه امت اسلامی اعم از شیعه و سنّی بوده است، بویژه عالمان اهل سنّت و پیروان آنان، پیوسته جهت عرض ارادت و طلب حاجت و شفای بیماری‌ها به زیارت آن حضرت شتافته، به آن پیشوا توسّل می‌جستند.

 این در حالی است که با بیان اندیشه‌ها و فتواهای ابن تیمیّه و پیروانش چون محمد بن عبدالوهاب، زیارت قبر پیامبران و صالحان حرام و شرک دانسته شد و زائران آنان را قبریون و حجریون نامیدند. آنان با جلوه دادن زیارت از ویژگی‌های شیعه و ادعای فقدان چنین اعتقادی در عوام اهل سنّت و نه عالمان آنان، سعی در ایجاد دوگانگی اعتقادی و رفتاری میان شیعه و سنّی دارند. نوشتار حاضر در صدد تبیین فضیلت زیارت مرقد امام رضا (ع) در منابع اهل سنّت و تبیین گزارش‌ها و نص‌های تاریخی، بر سیرة پیوسته عالمان اهل سنّت و پیروان آنان بر اساس منابع معتبر و دست اوّل اهلِ سنّت است.

فضیلت زیارت مرقد امام رضا (ع)

زیارت مرقد شریف امام رضا(ع) و بازتاب آن در روایت‌های پیامبر اسلام(ص) و اهل بیت(ع) و تأکید و سفارش معصومان درباره زیارت امام رضا(ع) با بهره‌گیری از کتاب‌های حدیثی اهل سنّت، حاکی از اهمیت و جایگاه ویژه آن حضرت است.در اینجا پنج روایت در فضیلت زیارت قبر امام رضا(ع) از زبان پیامبر اکرم، امام کاظم، امام رضا، امام جواد و امام هادی (علیهم السلام) که از طریق اهل سنّت در منابع آنان وارد شده است، بیان می‌شود.

پیامبر اکرم (ص)

1- جوینی شافعی به سند خود، از پیامبر روایت کرده است: «سَتُدْفَنُ بَضْعَةٌ مِنِّی بِأَرْضِ خُرَاسَانَ. مَا زَارَهَا مَکْرُوبٌ إلاّ نَفَّسَ اللَّهُ کُرْبَتَهُ. وَ لامُذْنِبٌ إلاّ غَفَرَ اللَّهُ ذُنُوبَهُ».پاره‌ای از تن من در خراسان مدفون خواهد گشت؛ هر گرفتاری، وی را زیارت کند، خداوند گرفتاری‌اش را برطرف می‌سازد و هر گناهکاری او را زیارت کند، خدای متعال گناهانش را می‌آمرزد .

امام کاظم (ع)

2- جوینی شافعی به سند خود می‌گوید: موسی بن جعفر (ع) فرمود: «من زار قبر ولدی علی کان له عند الله سبعین حجّه. ]ثم[ قال: ]و[ رُبَّ حجّه لاتُقبَل. من زاره او بات عنده لیله کان کمن زار اهل السماوات (و) اذا کان یوم القیامه وجد معنا زوّار ائمتنا اهل البیت و اعلاهم درجه و اقربهم حیوه زوّار ولدی علی».هر کس آرامگاه فرزندم را زیارت کند، ثواب هفتاد حج را نزد خدا خواهد داشت. آن گاه فرمود: چه بسا حج که پذیرفته نمی‌شود. هر کس او را زیارت کند، یا شب در بارگاهش بماند، گویی همه آسمانیان را زیارت کرده است و چون روزِ قیامت شود، زائران را با امامانِ ما اهل بیت خواهد یافت و درجه زائران فرزندم علی بالاتر و حیات ( معنوی) شان نزدیک‌تر است .

امام رضا (ع)

3- جوینی شافعی به سند خود، حدیثی از امام رضا(ع) آورده است که فرمود: «مَن زارَنی عَلی بُعدِ داری اَتَیتُهُ یَومَ القِیامَةِ فی ثلاثٍ مَواطِنَ حَتّی اُخَلِّصَهُ مِن اَهوالِها: اِذا تَطایَرَت الکُتُبُ یَمیناً وَ شَمالاً وَ عِندَ الصِّراطِ وَ عِندَ المیزانِ ؛ کسی که به زیارتم بیاید، من نیز روز قیامت در سه جایگاه به فریاد او خواهم رسید: زمانی که نامه های اعمال را به دست راست و چپ می‌دهند و هنگام عبور از پل صراط و هنگامی که اعمال را در کفّة ترازو قرار می‌دهند .

امام جواد (ع)

4- جوینی شافعی به سند خود، از امام جواد(ع) چنین روایت می‌کند: «من زار قبر ابی غفر الله له ما تقدم من ذنبه و ما تاخر و اذا کان یوم القیامه ینصب له منبرا بحذاء منبر رسول الله حتی یفرغ الله من حساب عباده».هرکس قبر پدرم را زیارت کند، خداوند، گناهان گذشته و آینده‌اش را می‌آمرزد و چون روز قیامت شود، برای او جایگاهی در مقابل جایگاه رسول خدا قرار می‌دهند تا وقتی که خداوند به حساب همه بندگانش رسیدگی کند .

امام هادی (ع)

5- جوینی شافعی به سند خود، از صَقر بن دَلَف روایتی از امام هادی(ع) نقل کرده که فرموده است: «من کانت له الی الله حاجه فل یزر قبر جدی الرضا بطوس و هو علی غسل ولیصل عند راسه رکعتین و یسال الله تعالی حاجته فی قنوته ، فانه یستجاب له ما لم یساله فی ماثم او قطیعه رحم . و ان موضع قبره لبقعه من بقاع الجنه ، لا یزروها مومن الا اعتقه الله من النار وادخله دارالقرار». هر کس حاجتی دارد، با غسل به زیارت قبر جدّم امام رضا (ع) برود و بالای سرِ حضرت، دو رکعت نماز بگزارد و حاجتش را در قنوت نماز از خدا بخواهد که حاجت او برآورده خواهد شد؛ البته به شرطی که حاجت او، گناه یا قطع رحم نباشد . مکانی که امام رضا (ع) در آن دفن شده، قطعه‌ای از بهشت است؛ هر مؤمنی آن حضرت را زیارت کند، خداوند، او را از آتش جهنم نجات می‌دهد و داخل بهشت می‌گرداند .

سخن پایانی

از کل روایاتی که تاکنون به آن پرداخته شد، به دست می‌آید که نخست، تأکید بر زیارت قبر امام رضا (ع) در کلمات پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت نشانگر آن است که زیارت قبر آن امام، سنّت مؤکدی است تا جایی که توجه به این سنّتِ مهم سبب شده، قبر آن حضرت محترم شمرده شود و بر آن از قرن سوم و چهارم هجری بارگاه ساخته شود. دوم، عنایت ویژه به زیارت امام رضا (ع) موجب حرکت سیل خروشان عالمان و اهل سنّت برای زیارت قبر آن حضرت و توسّل به ایشان و رفع دشواری‌ها از همان قرن سوم تا حال شده و آن را به اعتقادی ثابت در میان اهل سنّت تبدیل کرده است. این موضوع نشان می‌دهد که زیارت نه تنها از ویژگی‌های شیعه نبوده، بلکه عالمان اهل سنّت نیز در طول تاریخ و پیش از ظهور وهّابیّت به این‌ امور اهتمام داشته‌اند و جزو عقاید حتمی آنان است.

منابع:

1-جُوینی شافعی، شیخ الاسلام ابراهیم بن محمد. فرائد المسطین فی فضائل المرتضی و البتول و السبطین و الائمه من ذریتهم علیهم السلام، چ اول، مؤسسه المحمودی، بیروت، 1400 ق.

2-قُندوزی حنفی، سلیمان بن ابراهیم. ینابیع الموده لذوی القربی علیهم السلام، چ دوم، دار الاسوده، قم، 1422 ق.