دیوار بزرگ گرگان

دیوار بزرگ گرگان؛ دومین دیوار بلند دفاعی جهان

چیست؟

چیزی نزدیک به ۱۷۰۰ سال پیش، ایرانیانی که در منطقه‌ی ترکمن‎صحرای امروزی زندگی می‌کردند، برای مقابله با دشمنان شمالی، دیواری به طول ۲۰۰ کیلومتر با بیش از ده میلیون قطعه آجر ساختند. این دیوار بزرگ که برای دیده‌بانی به بیش از ۳۰۰۰ سرباز احتیاج داشت در طول تاریخ نام‌های بسیاری به خود دیده است که دیوار بزرگ اسکندر، دیوار سرخ و مار سرخ از جمله‌ی این اسم‌ها هستند.

با گذشت زمان و از کارایی افتادن دیوار، این بنا رو به نابودی رفت و قطعه‌های بازمانده نیز فراموش شدند تا اینکه چیزی حدود ۸۰ سال پیش اریک اشمیت، باستان‌شناس آمریکایی، در حالی که مشغول عکس‌برداری هوایی از این منطقه بود، متوجه دیوار قرمزرنگی شد که از منطقه‌ی گمیشان در حاشیه‌ی شرقی دریای خزر تا کوه‌های گلیداغ در شمال شرق کلاله امتداد داشت.

حالا بهترین منطقه برای بازدید از این دیوار بزرگ، منطقه‌ی پیشکمر در شمال شرقی کلاله، شمال گنبد به سمت کلاله و مراوه‌تپه و همچنین روستای تمرقره‌قوزی است.

چرا برویم؟

بازدید از دومین دیوار دفاعی جهان، آشنایی با تاریخ ایران و منطقه.

با کی برویم؟

به‌تنهایی، با دوستان، با خانواده.

کی برویم؟ چقدر طول می‌کشد؟

همیشه و هر موقع از سال می‌شود از این دیوار بازدید کرد، اما بهترین موقع سفر به این منطقه اوایل بهار و یا اوایل پاییز است. بازدید از دیوار چندساعتی وقت خواهد برد.

کجاست؟

ایران، گلستان، کلاله

نشانی: کلاله، منطقه‌ی پیشکمر یا روستای تمرقره‌قوزی.

تلفن:

طول جغرافیایی:

عرض جغرافیایی:

چطور برویم؟

با خودروی شخصی: از تهران و با خودروی شخصی بعد از حدود ۵۳۵ کیلومتر رانندگی و عبور از شهرهای فیروزکوه، ساری، گرگان، آزادشهر و مینودشت به کلاله می‌رسید. می‌توانید دیگر مسیرهای شمالی را هم انتخاب کنید؛ همچنین مسیر سمنان، شاهرود آزادشهر، مینودشت، کلاله هم مسیر مناسبی برای رفتن به کلاله است.

با حمل‌ونقل عمومی: هرروز و به ‌صورت مرتب اتوبوس‌هایی از پایانه‌های تهران به سمت کلاله، گنبدکاووس، آزادشهر و گرگان حرکت می‌کنند. همچنین شما می‌توانید با قطار یا هواپیما تا گرگان بروید و از آنجا به راحتی با ماشین‌های متعددی که در دسترس هستند، خودتان را به کلاله برسانید.

هزینه‌ها: 

هزینه‌ی پرواز تهران گرگان، بسته به نوع پرواز، از ۱۰۰۰۰۰ تومان تا ۲۴۰۰۰۰ تومان است. هزینه‌ی بلیت قطار گرگان نیز از ۱۸۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰ تومان است. برای تهیه‌ی بلیت اتوبوس کلاله هم باید بین ۲۴۰۰۰ تا ۳۳۰۰۰ تومان هزینه کنید (سال ۹۴).

همان حوالی

چشمه‌ی آق‌سو، پارک ملی گلستان، گالیکش، ترکمن‌صحرا.

رستوران و کافه

در کلاله چندین رستوران مختلف در دسترس شماست. از جمله می‌شود به رستوران‌های صدف، حسین جوجه و کاظم جوجه اشاره کرد.

هتل

متأسفانه در کلاله هتلی برای اقامت وجود ندارد؛ اما جای نگرانی نیست، هم خانه‌ها و ویلاهای محلی برای اجاره در دسترس است و هم اینکه در فاصله‌ی کمی در شهرهای گنبدکاووس و گرگان چندین هتل با کیفیت‌های متنوع و قیمت‌های مختلف از مسافران پذیرایی می‌کنند.

بعد کجا برویم؟

گنبدکاووس، بندر ترکمن، جزیره‌ی آشوراده، گرگان، جنگل النگدره.

تاریخچه

بیشتر تاریخ‌نگاران معتقدند انوشیروان ساسانی این دیوار را بنا نهاده، اما گردیزی در زین‌الخبار آغاز بنای آن را به یزدگرد اول و اتمام آن را به انوشیروان نسبت می‌دهد. سعید نفیسی هم در تاریخ تمدن ایران ساسانی از تعمیر آن به دست مازیار فرمانروای طبرستان خبر می‌دهد. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که دیوار تاریخی گرگان هم‌زمان با دیوار چین ساخته شده و هردوی این بناها برای مقابله با گروهی از مهاجمان به نام هپتال‌ها که از شمال وارد می‌شده‌اند ساخته شده‌است. ابن اسفندیار، پدر تاریخ مازندران و نویسنده کتاب تاریخ طبرستان و رابینو، نویسنده فرنگی دوره قاجاریه، در کتاب‌های خود احداث این دیوار را به فرخان بزرگ که از سلسله دابویگان تبرستان بود نامبرده‌اند.

دیگر چه؟

دیوار گرگان به لحاظ بهره‌گیری از مصالح بوم‌آورد و تولید خشت و پخت در کوره‌های آجرپزی حاشیه‌ی دیوار، نسبت به سایر دیوارهای ساخته شده در جهان باستان کم‌نظیر است و می‌توان گفت، مستحکم‌ترین دیوار دفاعی بوده که به دست معماران ایرانی ساخته شده است. مصالح اولیه آجرهای دیوار گرگان خاک رسِ حاصل از حفر خندق دیوار با ترکیب کاه خردشده‌ی ریز و درشت است که وزن تقریبی هر کدام از آجرها بعد از پخت در کوره‌ها ۲۱ تا ۲۴ کیلوگرم است. رنگ بیشتر آجرها به جهت جنس و ذرات موجود در خاک مورد استفاده، آجری متمایل به نخودی تا قرمز است و به همین دلیل در برخی منابع تاریخی به آن دیوار سرخ یا مار سرخ نیز گفته شده است.