استان همدان، یکی از کهنترین مناطق کشور است که قدمت آن به هشتصد سال پیش از میلاد مسیح (ع) بازمیگردد و از مردمی با فرهنگ غنی و آداب غذایی جالب و منحصربهفرد برخوردار است.
طبق بیانات مسئولان تغذیه و سلامتی استان همدان، بیشترین غذاهای محلی و سنتی این استان را غذاهایی مانند آبگوشت و آش تشکیل میدهند که خود یکی از علل سلامت و مغذی بودن عادت غذایی مردم این خطه از کشور محسوب میشود. تنوع غذایی بیشماری که در برنامهی غذایی آنها مشاهده میشود، بسیار جالب و در نوع خود مثالزدنی است. غذاهایی همچون: آش بروش، کباب سرداشی، آبگوشت قرمهسبزی، تله کنجی، تاماشی، سرکوله، آش خشکبار، آش هویج و جو، خورشت غوره بادمجان، آبگوشت کلم، آش آماج، آش برنج همدان، آش سیب و غوره، کوفته مخصوص همدان، آبگوشت فلفل همدان، آش بادمجان ملایر، انگشت پیچ و آش مخصوص همدانی تنها بخشی از غذاهای سنتی و محلی این استان را تشکیل میدهند. در ادامه به معرفی برخی از این غذاهای بومی و لذیذ خواهیم پرداخت.
استان همدان یکی از نقاطی است که مردم آن به خوردن غذاهای آبکی مانند آش و آبگوشت علاقهی بسیاری زیادی دارند. به گونهای که اکثر غذاهای سنتی و بومی تهیه شده توسط بانوان و مادران کدبانوی این بخش از کشور را تنوع جالبی از این نوع غذاها دربرگرفته است. آش برنج همدان، غذایی است بومی، مقوی، سالم و بسیار پرطرفدار که به دلیل حضور برنج، عدس و آب قلم، تامینکنندهی برخی از مواد مغذی و مورد نیاز بدن انسان به شمار میرود. آشپزهای هنرمند این استان زیبا و قدیمی، با ترکیب موادی مانند: برنج، گشنیز، عدس، آب قلم، نمک و ماست، به طبخ و تهیهی این خوراک مفید میپردازند. کارشناسان تغذیه مصرف این غذا را برای درمان یا جلوگیری از سرماخوردگی بسیار مفید و ضروری میدانند. بنابراین مصرف آن در فصول سرد سال بویژه زمستان بسیار تاکید شده است.
قرمه سبزی یکی از غذاهای اصیل و بسیار دوستداشتنی کشور به شمار میآید که در بین خانوادهها از محبوبیت چشمگیری برخوردار است. مردم استان همدان، آبگوشت جالب و لذیذی به نام آبگوشت قرمهسبزی را در برنامهی غذاهای محلی و بومی خود طبخ و میل میکنند که در نوع خود جالب و منحصربهفرد به نظر میرسد. طعم و عطر سبزی قرمه، پیاز داغ و سیبزمینی به همراه لیموعمانی وسوسهانگیز و اشتهاآور جلوه میکند. بانوان و آشپزهای استان همدان با ترکیب موادی همچون: لیموعمانی، پیازداغ عسلی، تخممرغ، سیبزمینی، ماست سادهی پرچرب، سبزیقورمه، گوشت گوسفندی، لویباقرمز، نمک، زردچوبه و فلفل این غذای بومی و لذیذ را طبخ میکنند.
ملایر یکی از شهرستانهای تابع استان همدان است که غذاهای اصیل و بومی این ناحیه از کشور، بسیار لذیذ و در سراسر ایران از شهرت و محبوبیت فراوانی برخوردار است. آش بادمجان ملایر نیز یکی از این غذاهای بومی و محلی است که توسط بانوان کدبانوی این شهرستان تهیه و طبخ میشود. آنچه در تدارک این خوراک بومی بسیار جالب و ستودنی است، حضور موادی همچون عدس و بلغور است که به دلیل مواد مغذی و مفید موجود در آنها، از جمله خوراکیهایی محسوب میشوند که مصرف آنها توسط پزشکان و کارشناسان تغذیه برای حفظ سلامتی بسیار تاکید و سفارش شده است. مادران و بانوان هنرمند و باسلیقهی شهرستان ملایر با ترکیب بادمجان، بلغور گندم، گوشت گوسفندی، پیاز، عدس، سیر، نعناع، زردچوبه، فلفل و روغن، این غذای مقوی و خوشمزه را طبخ کرده و اعضای خانوادهی خود را به صرف خوراکی لذیذ و مقوی میهمان میکنند.
یکی دیگر از غذاهای محلی و اصیل استان همدان، آش آماج نام دارد که در برخی دیگر از استانهای کشور نیز تهیه و طبخ میشود. البته ممکن است در دستور پخت و مواد اولیهی ترکیبی تفاوتهایی بین آش آماج مردم استان همدان و دیگر مناطق کشور وجود داشته باشد که خود از تنوع غذایی و سبک تهیهی غذاهای بومی و اصیل کشورمان حکایت دارد. مردم استان همدان با استفاده از موادی مانند: آماج، سبزی آش (تره و پیازچه)، پیازداغ، سیر، عدس، لوبیا چشمبلبلی، تخممرغ، نمک، فلفل، زردچوبه و روغن به طبخ و تدارک این غذای اصیل و محلی میپردازند. حضور تخممرغ در کنار عدس و لوبیا چشمبلبلی، قطعا طعمی جالب و منحصربهفرد را به این خوراک دوستداشتنی خواهد بخشید. پیشنهاد میکنیم هنگام سفر به این شهر زیبا و کهن، از آش آماج معروف آن نیز میل کنید.
هویج یکی از مواد غذایی مفید و بسیار ضروری برای حفظ سلامت جسمی بدن محسوب میشود که به دلیل طعم شیرین، آب فراوان و ویتامینهای مورد نیاز بدن، میتوان در طبخ و تهیهی غذاهای متنوعی از جمله انواع خورشت، حلوا، شیرینی، پلو و آش مورد استفاده قرار داد. جو نیز یکی دیگر از مواد غذایی شگفتانگیز و مورد نیاز بدن انسان است که کارشناسان تغذیه و سلامتی مصرف آن را به دفعات توصیه کردهاند. در رژیم غذایی مردم استان همدان، غذایی سنتی با ترکیب این دو مادهی مغذی و مهم تهیه و طبخ میشود که به آش هویج و جوی همدان معروف است. غذایی لذیذ، خوشعطر و بسیار مقوی که از طرفداران بسیاری در بین خانوادههای این استان، برخوردار است. بانوان کدبانو و خوشسلیقهی این خطه از کشور با ترکیب موادی همچون: هویج، جو، نخود، بلغور جو، پیازداغ، گوشت چرخکرده، کشک، نمک و روغن این آش لذیذ و دوستداشتنی را تهیه میکنند.
خشکبار یکی از محبوبترین خوراکیهای موجود در رژیم غذایی مردم کشور محسوب میشود. مصرف این مواد لذیذ و دوستداشتنی در کنار اعضای خانواده لذتی دوچندان را به همراه خواهد داشت. استفاده از آلبالوی خشک، آلوی خشک، برگههای لذیذ و ملس خشک و بسیاری دیگر از این خوراکیهای مطبوع و دوستداشتنی در طبخ انواع غذاهای اصیل ایرانی، تنوعی جالب و شگفتانگیز را در غذاهای طبخ شدهی بومی و سنتی جایجای میهنمان ایجاد کرده که بسیار ستودنی است. مردم استان همدان، با استفاده از انواع خشکبار، غذایی اصیل و بومی را طبخ و تهیه میکنند که به آش خشکبار مشهور است. مادران هنرمند و بانوان باسلیقهی این استان با ترکیب موادی مانند: آلبالو خشکه، برگهی هلو، آلوی ترش خشکشده، رشتهی آشی، شیرهی انگور، سرکه، نمک، فلفل، زردچوبه، پیاز، نعناع، نخود، لویبا، گوشت استخواندار، عدس و سبزی آش (در صورت تمایل ترهکوهی) به تهیه و تدارک این غذای اصیل و سنتی میپردازند. قطعا طعم انواع خشکبار استفاده شده در کنار حبوبات و گوشت مصرفی، بسیار لذیذ، مطبوع و دلپسند خواهد بود. کارشناسان تغذیه مصرف انواع میوههای هستهداری مانند: آلبالو، آلو، هلو و ... را برای کمک به هضم و سیستم گوارش بدن بسیار لازم و ضروری معرفی کرده و استفاده از این نوع غذاها را که با ترکیب اینگونه مواد خوراکی تهیه میشوند، به افرادی که از مشکلات گوارشی رنج میبرند، توصیه میکنند.
با شروع فصل سرما، بازار طبخ و تهیهی انواع آشهای اصیل و بومی در استان همدان داغ داغ است. از عادات غذایی مردم این استان میتوان به علاقهی بسیار آنها در استفاده از انگور هنگام میل کردن یا پس از مصرف انواع غذاها اشاره کرد. این میوه بسیار مقوی و پرخاصیت بوده و مصرف آن توسط پزشکان و کارشناسان تغذیه، برای سلامت بدن نیز بسیار توصیه و تاکید شده است. آش ویژهی استان همدان، یکی از چندین غذاهای بومی و سنتی این استان محسوب میشود که بسیار لذیذ و دوستداشتنی است. بانوان و مادران هنرمند و خوشسلیقهی این خطه از کشور، با به کارگیری هنر آشپزی خود، به طبخ این غذای بومی و مطبوع میپردازند. خوراکی که با ترکیب مواد غذایی مانند: بلغور گندم، کشک، پونهی خشک، کره و نمک، آش مخصوص همدان را تهیه و طبخ میکنند. حضور بلغور گندم به دلیل داشتن فیبر و انرژی فراوان از ارزش غذایی بسیاری برخوردار است. این مادهی غذایی کمک شایانی به جلوگیری از گرفتگی عروق و ایجاد بیماریهای قلبی، به دلیل حضور ویتامین E خواهد کرد. بنابراین توصیه میکنیم، مصرف این آش لذیذ را در برنامهی غذایی خود و خانوادهتان، قرار دهید.
تهیهی کاچی در رژیم غذایی مردم کشور، یکی از عادات غذایی خوب و تحسینبرانگیز محسوب میشود. طبخ و مصرف غذایی بسیار مقوی و سرشار از مواد لازم بدن، توسط پزشکان و متخصصان تغذیه به دفعات توصیه و تاکید شده است. در نواحی مختلف کشور، دستور پخت و روش تهیه و طبخ کاچی با توجه به اقلیم و منطقهی جغرافیایی و همچنین ذائقه و سلیقهی مردم آن ناحیه، متفاوت خواهد بود. ولی استفاده از بلغور یا آرد گندم در تمامی کاچیهای تهیه شده مشترک است. مردم استان همدان با استفاده از بلغور گندم، سیر، آب، کشک، نمک، فلفل و روغن حیوانی به طبخ و تهیهی کاچی معروف همدان میپردازند. این غذا از خاصیت گرمی برخوردار است که برای بانوانی که به تازگی فرزنددار شدهاند، بسیار مفید و ضروری است. البته مصرف زیاد این غذای بومی به دلیل استفاده از روغن حیوانی، برای افرادی که از چربی یا اضافه وزن برخوردارند، توصیه نمیشود.