لیلی پوت ایران

روستای ماخونیک که در اطراف شهرستان سربیشه واقع شده، به دلیل قد و قامت کوتاه ساکنان آن به روستای لیلی‌پوت شهرت دارد. البته این روستای کوچک، تنها به خاطر قد و قامت مردمانش شهرت ندارد، بلکه فرهنگ و آداب و روسوم و سبک زندگی مردم باعث شهرت این مکان شده است.

روستای ماخونیک در ۱۴۲ کیلومتری شهرستان بیرجند واقع در استان خراسان جنوبی است.

منطقه ماخونیک شامل ۱۲ آبادی است که روستای ماخونیک بزرگ‌ترین آنها به شمار می‌رود. این روستا شامل ماخونیک، کفاز، چاپنسر، توتک، سفال‌بند، سولابست، لجونگ (سفلی و علیا)، کلاته بلوچ، دامدامه و میش نو، خارستو و جلارو است.

ساکنان این روستاها به لحاظ مذهب، معیشت، شیوه زندگی و آداب و رسوم اجتماعی شباهت بسیاری به هم دارند که اصل و نسب آنها به روستای ماخونیک برمی‌گردد.

سبک زندگی مردم روستای ماخونیک همانند محل سکونت آنها ساده و ابتدایی است. خانه‌های روستاییان نیز شکل هندسی خاصی ندارد.

موقعیت جغرافیایی

روستای ماخونیک یکی از هفت روستای شگفت‌انگیز جهان است و تا افغانستان نیم ساعت فاصله دارد. گفته می‌شود مردم ماخونیک اصالتا افغانی هستند که در چند قرن پیش از افغانستان کوچ کرده‌اند و ماخونیک را جهت زندگی برگزیده‌اند. این روستا در فاصله ۷۸ کیلومتری شرقی شهر سربیشه در مسیر جاده سربیشه به روستای دُرُح قرار دارد.

وجه تسمیه

درباره وجه تسمیه روستا چندین قول وجود دارد. بر اساس اطلاعات منتشر شده درباره‌ی روستای ماخوییک، تاریخ سکونت و زندگی در این مکان به ۳۰۰ سال قبل برمی‌گردد که این مکان با نام مادخنیک شناخته می‌شده است. ریشه‌ی مادخنیک از دو کلمه‌ی«ماد» و «خنیک» گرفته شده است. ماد در زبان پهلوی و پارسی باستان به ماه تبدیل شده که یکی از معانی آن شهر و مملکت است و در مجموع شهر ماخونیک نام گرفته است.

گفته می‌شود در گذشته عده‌ای از ماموران دولتی به این روستا آمده و اهالی به گرمی از آن‌ها استقبال نکرده‌اند و با آن‌ها برخورد سردی داشته‌اند و آن‌ها این نام را برای روستا انتخاب کرده‌اند.

برخی می‌گویند به دلیل وجود شکافی در کوه نزدیک روستا به آنجا ماده ماخونیک گفته می‌شده که به مرور زمان به ماخونیک تغییر نام یافته‌ است.

تاریخچه

درباره این روستا هیچ سابقه تاریخی مکتوبی وجود ندارد و فقط «کلنل چارلز ادوار دبیت» در کتاب سفرنامه خراسان و سیستان در دوره ناصرالدین شاه به توصیف منطقه ماخونیک پرداخته‌است.

از شواهد چنین بر می‌آید که ساکنان روستا در ابتدا دامدار و کوچ‌نشین بوده‌اند و در دوره‌های بعد در منطقه ماخونیک و به ویژه در روستای ماخونیک سکونت گزیده‌اند، وجود سنگ‌نگاره‌ای در نزدیکی قنات ماخونیک که نقش‌های چوپانی و بسیار قدیمی بر روی آن نقش بسته نیز گواهی بر قدمت سکونت در ماخونیک است.

از آثار تاریخی ماخونیک می‌توان به سنگ سیاه (سنگ نگاره) ماخونیک، بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، منزل سرگردونی، نادر مرده می‌توان اشاره کرد.

مردم‌شناسی

مردم منطقه ماخونیک با زبان فارسی و لهجه خاصی صحبت می‌کنند. اهالی این منطقه کوتاه‌قد هستند و قدشان از ۱.۴۰ متر بیشتر نبود، اما اکنون قد مردم این منطقه عادی است.

مردم ماخونیک تا ۵۰ سال پیش، چای نمی‌نوشیدند، شکار نمی‌کردند و اصلاً گوشت نمی‌خوردند و هنوز سیگار نمی‌کشند. مردم ماخونیک این قبیل کارها را گناه می‌دانستند.

ورود تلویزیون به این روستا به معنای ورود شیطان بود و اهالی تا چند سال پیش به تلویزیون می‌گفتند شیطان. آنها هرگز اجازه نمی‌دادند کودکان پای صفحه تلویزیون بنشینند، چون معتقد بودند جادو می‌شوند.

فرهنگ

روستای ماخونیک در دامنه تپه قرار گرفته و خانه‌ها به طور فشرده‌ در کنار هم و در گودی زمین ساخته شده‌اند. کف خانه‌ها حدود یک متر از سطح زمین پایین‌تر و دارای یک در کوتاه چوبی است. بنابراین برای وارد شدن به خانه باید خم شد. اینجا منطقه‌ای سردسیری است، بنابراین مردم خانه‌ها را کوچک و کم‌ارتفاع می‌ساختند تا گرم شدن خانه راحت‌تر صورت گیرد.

هر خانه دارای فضاهایی همچون کندیک Kandik (مخزن نگهداری گندم و جو)، کرشک Koresk (اجاق گلی برای طبخ غذا)، طاق و طاقچه است.

مصالح به کار رفته در مسکن روستا شامل سنگ، چوب و هیزم است.

مراسم عروسی و نامزدی، مراسم ماه رمضان و عید فطر و عید قربان، مراسم باران‌خواهی و همچنین خوراک و غذاهای سنتی و پوشاک محلی منطقه هر کدام جذابیت خاصی دارند.

حرفه و پیشه

شغل اصلی مردم روستا دامداری است و در کنار آن به کشاورزی نیز مشغول هستند، علاوه بر این تعدادی از اهالی در معادن سنگ کار می‌کنند و تعدادی دیگر نیز قالیبافی می‌کنند و این صنعت از عمده صنایع دستی روستا به شمار می‌رود.

عمده محصولات کشاورزی منطقه شامل گندم، سیر، جو، شلغم، چغندر و زردک است و مردم این منطقه به میزان محدودی به کشت گوجه فرنگی، پیاز و زعفران نیز می‌پردازند.

کاشت محصولات باغی در روستا چندان به چشم نمی‌خورد و فقط تعدادی درختان عناب، توت، انجیر، انار، سیب، انگور و بادام در کنار جوی‌های آب و نزدیکی استخر کاشت می‌شود.

امکانات

راه رسیدن به روستا در طول چند سال‌ اخیر آسفالت شده‌ است. این روستا دارای آب شرب، برق، خانه بهداشت، مدرسه ابتدایی، مکتب خانه، حمام و چندین مغازه از جمله خواربار فروشی، قصابی، نانوایی، تعمیرگاه موتور و جوشکاری است.