روستای مریان

"مریان" یکی از روستاهای مرتفع، تاریخی و زیبای تالش است که با آب و هوای خنک و پوشش نیمه مرتعی خود، یکی از جاذبه‌های توریستی "تالش" و گیلان به شمار می‌رود. دیدار از این روستای زیبا در گرمای تابستان خالی از لطف نیست. 

ارتفاع این روستای کوهپایه‌‏ای از سطح دریا ۱۰۸۰ متر و آب و هوای آن در زمستان‏‌ها سرد و در تابستان‏‌ها معتدل است. متوسط بارندگی سالیانه آن ۱۷۳۲ میلی‏‌متر گزارش شده است. گورستان باستانی روستا، نشانگر سکونت دیرینه اقوام تالشی در این روستاست و آثاری از حمام قدیمی منسوب به دوره صفوی یا قاجاری نشاندهنده‌ی قدمت کهن روستا است.

همان‌طور که ذکر شد، این روستا از توابع بخش مرکزی شهرستان "تالش" است که در ۳۷ کیلومتری شمال غربی "هشتپر" و ۱۴۳ کیلومتری "رشت" قرار گرفته است. "مریان" از شمال به روستای "ناوان"، از شرق به روستای "سیناهونی"، از جنوب به اراضی جنگلی و از غرب به روستای "آق اولر" محدود می‏‌شود و از طریق شهر "هشتپر" با جاده‌‏ای هموار و دیدنی در دسترس است.

مردم روستای "مریان" به زبان‏‌های آذری و تالشی سخن می‏‌گویند و مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. اقتصاد روستای "مریان" بر پایه فعالیت‏‌های زراعی، باغداری، دامداری و صنایع دستی استوار است. زراعت عمده‌ی روستا، کشت دیم و گندم مهم‏‌ترین محصول دیمی آن است. توتون، ذرت، سیب‌‏زمینی، یونجه و لوبیا از دیگر محصولات زراعی روستا هستند. زردآلو، سیب، به و گلابی نیز از محصولات باغی آن هستند. همچنین محصولات مهم دامی آن عبارتند از گوشت تازه و انواع لبنیات، پرورش طیور خانگی مانند مرغ و بوقلمون نیز بین روستاییان رونق دارد. مردم روستا، به ویژه زنان، با بافت و تولید صنایع دستی مانند گلیم، جاجیم، شال و جوراب در بهبود وضعیت اقتصادی خانوار نقش مهمی ایفا می‌‏کنند.

معماری روستای "مریان" به دلیل استقرار در ناحیه‌ای کوهستانی، از روستاهای جلگه‏ای استان گیلان متفاوت است. سقف چوبی خانه‏‌ها، لته کوبی است و درهای ورودی و پنجره‌‏ها، برای جلوگیری از سرما کوچک انتخاب شده‏‌اند. در ساخت خانه‏‌های قدیمی از مصالح بومی سنگ، ملات کاهگل و چوب استفاده شده است. گرچه پس از زلزله‌ی سال ۱۳۶۹، اکثر خانه‏‌ها با استفاده از مصالح جدید، سیمان، آجر و تیرآهن ساخته می‏‌شوند. اتاق‏‌های خواب و پذیرایی، آشپزخانه، سرویس بهداشتی، انبار و طویله نیز مشابه اکثر خانه‏‌های روستایی دیگر هستند.

چشم‏انداز رودخانه پرآب "گرگان‌رود"، ارتفاعات پیرامون روستا، جنگل‏‌های انبوه و سرسبز و هوای مه‌‏آلود، تصویری رویایی پیشاروی گردشگران روستای "مریان" ترسیم می‏‌کنند. مراتع سرسبز و مزارع طلایی گندم، همچون کمربند درخشانی گرداگرد روستای مریان را در برگرفته‏‌اند. باغ‏‌های انبوه و پربار میوه از دیگر جاذبه‌‏های طبیعی این روستا هستند.

محوطه باستانی گورستان "مریان"، بزرگ‌ترین گورستان پیش از تاریخ ایران است که در عرصه‌‏ای به مساحت ۴۰۰ هکتار، در مناطق ییلاقی "مریان"، "آق اولر" و "تندبین" گسترده شده است. این گورستان گواه تمدن عظیم این منطقه در دوران‏‌های گذشته است که تا اوایل دوران اسلامی تداوم داشته است. گورهای این گورستان به صورت سه طبقه دخمه‌‏ای سنگچین شده و با لوازم مورد نیاز زندگی مردگان کشف شده‌‏اند.

حمام قدیمی "مریان" به احتمال قوی از آثار اواخر دوره "صفوی" و به احتمالی دیگر از آثار اوایل دوره‌ی "قاجاری" است. مصالح به کار رفته در ساخت حمام شامل خشت، ملاط، گچ و سنگ هستند. در بعضی قسمت‏‌های حمام، آثاری از کاشی‏‌های تزیینی و نقاشی دیواری به جا مانده بود که تقریبا تمام آن‏ها به سرقت رفته‌اند.

یکی دیگر از آثار تاریخی موجود در این روستا، کاخ‌های ییلاقی "سردار امجد" است. خان‌نشین محل استقرار خان و خاندان و نزدیکان، قراول‌خانه محل استقرار نظامیان و اصطبل کاخ بخش‌های مختلف این مجموعه را تشکیل داده اند؛ مجموعه ای که در یک مقطع زمانی مرکز قدرت و امارت در منطقه بوده است. متاسفانه اصطبل این مجموعه در دوران مشروطه به آتش کشیده شده است. کاخ های ییلاقی "سردار امجد" در دو ساختمان جداگانه بنا شده و خان‌نشین آن نیز به صورت دو‌طبقه است. هنوز یکی از بناهای آن مخروبه مانده است، اما بخش دیگری از این بنا تا حدودی تعمیر و مرمت شده است. هم اینک از این کاخ به عنوان پایگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استفاده می شود. در ادامه علاوه بر گورستان و حمام و کاخ می‌توانید در روستای "آق اولر" از حسینیه و مسجد "شیرخان" و قبر "پیرعلی" که مردم آن را شفادهنده می دانند، بازدید کنید.

جشنواره سوارکاری و کشتی مردان، هر ساله در مناطق ییلاقی روستا برگزار می‏‌شود و در میان جوانان طرفداران بسیاری دارد. از بازی‏‌های محلی روستای "مریان" می‌‏توان به "قئیش گوتورمک" یا "قئیش چکدی"، "بورک قاچدی"، "خاله خاله"، و "چیلینگ آقاج" اشاره کرد که اکثرا به طور گروهی و توسط کودکان روستا انجام می‏‌شود. مراسم عید نوروز نیز در این روستا، همانند سایر نقاط ایران برگزار می‏‌شود. روز سلطان، "دروزه"، ۴۵ نوروز و "بنجک" از جمله مراسم ویژه فصل بهار هستند و همین‌طور در شب "یلدا" نیز رسوم "یوله چله"، "قصه چله" و "سیومو" برگزار می‏‌شوند.

مراسم بند آوردن باران و کوبیدن بر ظرف مسی برای برطرف شدن ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی نیز از آیین‏‌ها و رسوم مردم روستای مریان است. برگزاری مراسم اعیاد مذهبی و عزاداری‏‌های ماه محرم نیز در روستا رواج دارد. نوای نی چوپانان و آوازهای محلی تالشی، شور و حال خاصی به مراسم و جشن‏‌های مختلف مردم روستای "مریان" می‏‌بخشند. اجرای ترانه‏‌های عاشیقی به زبان آذری، به ویژه در مراسم عروسی روستا متداول است. "سرنا" و "دهل" سازهای محلی این روستا هستند که در اجرای برخی آوازها و رقص‏‌های محلی نواخته می‏‌شوند. پوشاک غالب مردم روستای "مریان"، لباس‏‌های محلی مشابه لباس‏‌های تالشی است. مردان از کلاه، شلوار، پیراهن جلو بسته با یقه هفت یا بسته، نیمه‌تنه یا جلیقه پشمی، شال و دستکش (در فصول سرد سال) استفاده می‏‌کنند. زنان روستا مانند زنان تالشی لباس می‌پوشند که شامل پیراهن بلند با دامن پرچین، جلیقه با رنگ تیره، پیژامه طرح‏دار و روسری‏‌های رنگی و منقش هستند. استفاده از پارچه‏‌های رنگی و روشن، ویژگی پوشاک زنان روستا است. کودکان روستای مریان نیز از پوشاک محلی و معمولی استفاده می‏‌کنند.

از انواع غذاهای محلی روستا می‏‌توان به آبگوشت شوربا، آبگوشت قورمه، انواع آش مانند ترش آش و آش رشته و انواع غذاهای همراه با برنج و ماهی اشاره کرد. این روستا از سمت جنوب به مناطق جنگلی می‌رسد و می‌توان در کنار دیدن روستای مریان از مناظر زیبای جنگل هم لذت برد.

در اینجا هنوز هم می‌شود هنگام غروب از دور دست‌ها گوش به نوای غریبانه نی چوپان کوهستان‌های تالش سپرد و به بسیاری از رازهای سر به مهر این منطقه دست یافت. مریان و آق اولر فقط گوشه‌ای از زیبایی‌های طبیعی کوهستان‌های تالش است. فقط کافی است از شهر تالش به سمت مریان به مدت ۶۰ دقیقه در دل جنگل ها و کوهستان های تالش با طمأنینه رانندگی کنید تا ضمن دیدن زیبایی جنگل‌های تالش‌، مناظر دلنواز "مریان" و "آق اولر" را نیز نظاره‌گر باشید.