باز هم می شود احسان کرد

بعد از مرگ پدر و مادر، باز هم می شود به آن ها احسان کرد؟

خیرات و استغفار و اعمالی مانند این ها احسانی است که پس از مرگشان می توانیم نسبت به والدین مبذول داریم.

بله، البته. خیرات و استغفار و اعمالی مانند این ها احسانی است که پس از مرگشان می توانیم نسبت به والدین مبذول داریم.

در حدیثی از پیامبر اکرم (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) آمده است که: وقتی انسان بمیرد دنباله کارهای نیک او بریده می شود جز در سه مورد:

1️⃣ صدقه جاریه: یعنی کاری از خودش باقی بگذارد مانند درمانگاهی یا موسسه خیریه ای که بعد از او در جریان باشد و در این صورت همچنان اجر و پاداشش برای وی خواهد بود.

2️⃣ سنّتی حسنه: مانند دانشی که مردم از آن بهره مند شوند و همچنان باعث نفع رسانی به مردم و هدایت دیگران شود، یا کار خیری به یادگار گذارد، و یا کتابی در جهت هدایت مردم بنویسد و ... ثواب این گونه اعمال پس از او هم برایش خواهد بود.

3️⃣ فرزند درستکاری که برای او دعا کند.

و در حدیث دیگری نیز این چنین آمده است:

گاهی مقام فردی را در بهشت بالا می برند، می گوید این مقام از کجا برای من حاصل شد؟ می گویند به علت استغفار فرزندت برای توست.

پس فرزند صالح می تواند پرونده اعمال پدر و مادر را پس از آن ها باز نگهدارد. یعنی دائماً با صدقاتی که برای آن ها می دهد یا با دعایی که برای آن ها می کند، همچنان شادی و رحمت را برای آن ها نثار می کند.

در سوره های اسراء و انعام و بقره و نساء پس از فرمان بندگی خدا، احسان به پدر و مادر مطرح شده است و در برخی آیات، مانند سوره های احقاف و لقمان مستقلّاً احسان به پدر و مادر مطرح می شود.

مقام والای مادر

مقام والای مادر در قرآن کریم

اگر یکی از آن دو یا هر دو، در کنار تو به سالخوردگی رسیدند به آنها حتی «اوف‏» مگو وبه آنها پرخاش مکن و با آنها سخنی شایسته بگوی.

نوع دستورهایی که اسلام به زن ومرد می‏دهد، در عین حال که یک راه مشترکی برای هر دو قائل است ولی راه مخصوص را هم از نظر دور نمی‏دارد، وقتی احترام به پدر ومادر را بازگو می‏کند، برای گرامی داشت مقام زن، نام مادر را جداگانه وبالاستقلال طرح می‏کند.

قرآن کریم می‏ فرماید: اما یبلغن عندک الکبر احدهما او کلاهما فلا تقل لهما اف ولاتنهرهما وقل لهما قولا کریما (1)
اگر یکی از آن دو یا هر دو، در کنار تو به سالخوردگی رسیدند به آنها حتی «اوف‏» مگو وبه آنها پرخاش مکن و با آنها سخنی شایسته بگوی.

ودر بخشی دیگر می‏فرماید: ما سفارش کردیم به انسان که احسان را نسبت‏به پدر و مادر فراموش نکند:
و وصینا الانسان بوالدیه احسانا (2)
وانسان را نسبت‏به پدر ومادرش به احسان سفارش کردیم.

وقضی ربک الا تعبدوا الا ایاه و بالوالدین احسانا (3)
پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید وبه پدر ومادر خود احسان کنید.

ودر جای دیگر احسان به پدر ومادر را در کنار عبادت حق یاد می‏کند:
ان اشکر لی و لوالدیک (4)
شکرگزار من و پدر ومادرت باش.

اما با همه این تجلیل‏های مشترک، وقتی می‏خواهد از زحمات پدر ومادر یاد کند، از زحمت مادر سخن می‏گوید، نه از زحمت پدر، آنجا که می‏فرماید:
ووصینا الانسان بوالدیه احسانا حملته امه کرها ووضعته کرها وحمله وفصاله ثلاثون شهرا (5)
زحمات سی ماهه مادر را می‏شمارد، که: دوران بارداری، زایمان، ودوران شیرخوراگی برای مادر دشوار است. وهمه اینها را به عنوان شرح خدمات مادر ذکر می‏کند. قرآن کریم به هنگام یادآوری زحمات حتی اشاره‏ای هم به این موضوع ندارد که: پدر زحمت کشیده است.

بنابراین، آیات قرآن که در مورد حق شناسی از والدین آمده است‏بر دو قسم است: یک قسم حق شناسی مشترک پدر ومادر را بیان می‏کند وقسم دیگر، آیاتی است که مخصوص حق شناسی مادر است، قرآن کریم اگر درباره پدر حکم خاصی بیان می‏کند فقط برای بیان وظیفه است، نظیر:
وعلی المولود له رزقهن وکسوتهن بالمعروف (6)
خوراک وپوشاک مادران به طور شایسته به عهده پدر فرزند است.

ولیکن هنگامی که سخن از تجلیل وبیان زحمات است، اسم مادر را بالخصوص ذکر می‏کند.