یکی از رایج‌ترین محصولات صنعتی گوجه فرنگی، سس است که امروزه همراه با بیشتر غذاها مصرف می شود.
سس گوجه فرنگی نیز مانند رب گوجه فرنگی باید دارای رنگی روشن و شفاف، بدون ناخالصی و مواد و دانه‌های تیره، با قوام و غلظت یکنواخت باشد و باید از مصرف سس گوجه فرنگی که رنگ تیره و غلظت زیاد دارند، خودداری کرد.
کچاپ یا کتساپ چنانچه در برخی نقاط جهان نامیده می شود، یا سس گوجه، یک چاشنی ملس ترش و شیرین است که از گوجه، سرکه، شکر یا شربت ذرت با فروکتوز بالا، و مجموعه ای از سبزیجات معطر و ادویه های گیاهی و طعم دهنده هایی مانند پیاز، فلفل شیرین، میخک، دارچین، سیر و کرفس تهبه می شود.
کچاپ معمولا همراه با سیب زمینی سرخ شده یا چیپس، همبرگرها، ساندویچ ها، گوشت های سرخ یا گریل شده استفاده می شود. همچنین کچاپ به عنوان مایه اصلی و پایه برای سس های مختلفی نیز استفاده می شود. در کشورهایی مانند نیوزیلند و استرالیا، از این سس به عنوان سس اصلی پای گوشت استفاده می کنند.
در دهه 1690، چینی ها معجونی از ترکیب ماهی شور (این ماهی با نمک و شکر و سرکه و ادویه درست می شود) و ادویه های مختلف به وجود آوردند و آن را "kôe-chia" یا "kê-chia" به معنی "شورابه حلزون یا ماهی شور" نامیدند.
در اوایل قرن هیجدهم، این سس راه خود را تا ایالات مالای (مالزی امروزی)، که توسط جستجوگران انگلیسی کشف شده بود، گشود و تا 1740 جز تولیدات مهم انگلیسی شد.
با اینکه کچاپ امروزی بر پایه گوجه فرنگی تهیه می شود، تا حدود یک قرن بعد از اولین نوع های خود به وجود نیامده بود. در سال 1801، یک دستورالعمل برای کچاپ گوجه فرنگی توسط سندی اَدیسون ساخته شد و بعدها در کتاب "کتاب آشپزی آمریکائی، کتاب خانه شکری" چاپ شد.
جیمز مِیس نیز یک دستورالعمل دیگر درسال 1812 منتشر کرد.
در 1824، یک دستورالعمل طبخ کچاپ با استفاده از گوجه فرنگی، توسط یک خانم خانه دار از ویرجینیا نوشته شد؛ (که تحت تاثیر از کتاب آشپزی قرن نوزدهم، نوشته ماری رندالف از خانواده توماس جفرسون رئیس جمهور آمریکا بود). همچنین از قرن نوزدهم آشپزهای آمریکائی شروع به شیرین کردن کچاپ کردند.
همچنان که قرن در حال پیشرفت بود، محبوبیت کچاپ گوجه فرنگی در ایالات متحده تحت تاثیر اشتیاق زیاد آمریکائی ها به گوجه فرنگی، رو به صعود رفت. کچاپ گوجه فرنگی به صورت بومی توسط کشاورزان به فروش می رسید. باور بر این است که مردی به نام جوناس یرکس، اولین شخصی بود که کچاپ گوجه فرنگی را به صورت یک پدیده ملی درآورد. او تا 1837 سس را در سراسر کشور تولید و توزیع کرده بود.
مدت کوتاهی پس از آن، شرکت های دیگر راه را ادامه دادند. اف هاینز و جِی هاینز تولید کچاپ گوجه فرنگی خود را در 1876 راه اندازی کردند. کچاپ گوجه فرنگی هاینز به این صورت تبلیغ شد: "آسایش خاطری خجسته برای مادران و تمام زنان یک خانواده!". یک شعار که گریز زده بود به فرآیند طویل و شاقی که برای تهیه کچاپ گوجه فرنگی در خانه ها لازم است.
در سال های اولیه قرن بیستم، بعد از مباحثه بر سر استفاده از بنزوات سدیم به عنوان نگهدارنده در سس، کچاپ امروزی پدیدار شد. هاروی دبلیو وایلی، پدر مدیریت غذایی و دارویی در ایالات متحده، ایمنی بنزوات را که در قانون دارو و خوراک خالص مردود شده بود، زیر سوال برد. در جواب، موسسان شرکت به همراه هنری جِی هاینز، یک دستورالعمل جایگزین ارائه کردند که احتیاج استفاده از آن نگهدارنده را حذف می کرد.
پیش از هاینز (و مبتکران هم کار او) کچاپ گوجه فرنگی صنعتی رقیق و آبدار بود، که این تا اندازه ای به دلیل استفاده از گوجه فرنگی های کال بود که دارای پکتین (ژلاتین گیاهی) کمی بودند. سرکه آنها کمتر از کچاپ های امروزی بود. به علت ترشی کردن گوجه فرنگی های رسیده، نیاز به بنزوات، بدون ضایع شدن یا کاهش طعم، از بین رفت. اما تغییراتی که به علت خواسته حذف بنزوات اعمال شده بود، از طرفی دیگر، تغییراتی را باعث شد که خبرگانی ماننداندرو اف اسمیت، بر این باورند که کلید تحکیم کچاپ گوجه فرنگی، به عنوان سس برتر و غالب در آمریکا شود.
در فست فودها، کچاپ غالبا به صورت بسته بندی های کوچک که مایه را در درون نگه می دارند، توزیع می شود. مصرف کنندگان کنار یا بالای بسته را برش می دهند و کچاپ را با فشار از بسته خارج می کنند. در 2010، هاینز جایگزین "فنجان فشاری و آغشته ای" برای این بسته ها ارائه داد که روش پاکیزکی بیشتر در مراحل تولید و توزیع را عرضه می کرد.
در اکتبر 2000، هاینز، کچاپ های رنگی با نام EZ Squirt را معرفی کرد، که نهایتا رنگهای سبز، بنفش، صورتی، نارنجی، سبزآبی و آبی را شامل می شد. این محصولات با اضافه کردن رنگ های خوراکی به کچاپ سنتی ساخته می شد. از ژانویه 2006، تولید این محصولات متوقف شد.
جدولی که در ادامه خواهد آمد، ارزش های غذایی کچاپ را، بر مبنای اطلاعات USDA Food Nutrient Database نشان می دهد.
ارزش غذایی کچاپ در هر 100 گرم:
| انرژی | 100kcal-419kj |
| آب | 68.33 گرم |
| پروتئین | 1.74 گرم |
| چربی | 0.49 گرم |
| کربوهیدرات | 25.78 گرم |
| سدیم | 1110 میلی گرم |
| ویتامین ث | 15.1 میلی گرم |
| لیکوپن | 17.0 میلی گرم |
کچاپ خواص زیادی دارد که به دلیل وجود نمک و شکر تحت الشعاع قرار می گیرند. کچاپ معدن لیکوپن است، یک نوع آنتی اکسیدان که مانع بروز برخی از انواع سرطان ها می شود. به ویژه این موضوع در کچاپ های ارگانیک بسیار صادق هستند، چرا که کچاپ های ارگانیک سه برابر بیشتر حاوی لیکوپن هستند. کچاپ مانند سس مارینارا (سس پاستا) و دیگر غذاهای دارای گوجه فرنگی پخته شده، میزان زیادی لیکوپن برای هر پرس غذا تولید می کند. به این خاطر که طبخ، لیکوپن را فعال تر می کند.
در می 2010، هانتس استفاده از شربت ذرت با فروکتوز بالا در تولید کچاپ های خود را در جواب مستقیم به درخواست خریدارن، پایان داد.
دستورالعمل سس گوجه فرنگی که در ادامه آمده است، دستوری است که توسط سندی ادیسون در 1801 ابداع شد و بعدها در کتاب "کتاب آشپزی آمریکائی، کتاب خانه شکری" چاپ شد.
1. در یک روز گرم، گوجه فرنگی های کاملا رسیده را در میان
دستان خود به قدری بفشارید تا به صورت پوره ای درآیند، سپس برای هر 100
گوجه فرنگی مقدار نیم پوند (حدود 220 گرم) نمک مرغوب اضافه کنید و انها را
به مدت دو ساعت بجوشانید.
2. برای جلوگیری از سوختن و ته گرفتگی، مواد را خوب هم بزنید.
3.
مواد را به همان صورت داغ و با یک قاشق نقره از یک صافی عبور دهید تا
زمانی که هیچ چیز جز پوست باقی نماند، سپس برای طعم به آن کمی پوست جوز، 3
عدد جوز، فلفل شیرین، میخک، دارچین، زنجبیل و فلفل تند اضافه کنید.
4. مایه را روی حرارت ملایم تا زمانی که کاملا غلیظ شود بجوشانید و در تمام مدت آن را هم بزنید.
5. وقتی که مایه کاملا سرد شد آن را در بطری بریزید.
6. 100 گوجه فرنگی به میزان 4 تا 5 بطری سس خواهد شد و این مواد به مدت دو تا سه سال قابلیت استفاده شدن دارند.
نمکی که در این دستورالعمل استفاده شده که باعث ماندگاری مواد می شود و نگهدارنده است، باعث می شود که مواد بسیار شور مزه شوند. این دستورالعمل از لحاظ اینکه گوجه فرنگی در اوایل 1800 در آمریکای شمالی زیاد پذیرفته نبود، مهم است. بسیاری از مردم باور داشتند که گوجه فرنگی سمی است.
برای درست کردن کچاپ نیاز به گوجه فرنگی های کاملاً رسیده، سرکه سفید، نمک، شکر، موسیر، پیاز، فلفل سیاه، و زنجبیل است. البته می توان از سایر افزودنی های دلخواه نظیر سبزی های معطر نیز بهره گرفت. روش تهیه سس به این شکل است که ابتدا گوجه فرنگی ها را خرد کرده، در سرکه می ریزند و می جوشانند، سپس نمک را به آن اضافه کرده و خوب هم می زنند. ماده به دست آمده را پس از فشرده سازی از صافی رد می کنند تا دانه ها و پوست گوجه فرنگی از آن جدا شود. بعد شکر را به آن اضافه کرده و مجدداً می جوشانند. سپس ترکیب به دست آمده را با سایر چاشنی ها مخلوط کرده و خوب هم می زنند تا کاملاً غلیظ شده و آماده مصرف شود.