در موارد نادر این امکان وجود دارد فردی که مبتلا به دیابت نیست، دچار افت ناگهانی قند خون شود. با این حال غیر منتظره ترین علائم مرتبط با افت ناگهانی قند خون از این قرارند:
عرق کردن: اگر شما حتی در درجه حرارت متوسط دچار تعریق می شوید، این نشان دهنده افت قند خون است. تعریق دائمی یکی از نشانه های افت خون است یعنی قند خون کمتر از ۷۰ میلی گرم در هر دسی لیتر. این نوع تعریق که بیشتر در پشت گردن و یا خط مو اتفاق می افتد، شب هنگام نیز رخ می دهد که به آن هیپوگلیسمی شبانه می گویند.
1. از مصرف زیاد نمک بپرهیزید. بدن برای عملکرد طبیعی و درست به نمک یا سدیم نیاز دارد. با این حال، مصرف بیش از حد نمک میتواند زمینه افزایش فشارخون را تسریع کند که این مساله فشار مضاعفی بر عملکرد کلیهها وارد میکند. درواقع چنین شرایطی موجب میشود کلیهها انرژی اضافی و زمان بیشتری برای دفع مقدار سدیم مضاعف به کاربگیرند که منجر به بروز بیماریهای کلیوی میشود. از این رو، متخصصان همواره توصیه میکنند مقدار نمک مصرفی در طول روز بیش از 5 گرم نباشد.
2.آب فراوان بنوشید. نخستین عملکرد کلیهها تصفیه خون و دفع مواد زائد و سمی از بدن است. زمانی که بدن دچار کمبود آب میشود، کلیهها قربانی این کاهش رطوبت میشوند که به کاهش جریان خون در عروق کلیه میانجامد. همچنین مواد سمی و زائد در کلیهها جمع میشوند که عوارض منفی دیگری نیز بر سلامت بدن خواهد داشت. در کل، برای حفظ سلامت کلیهها باید حداقل روزانه 5/1 تا 2 لیتر (حدود 10 تا 12 لیوان) آب نوشید که البته میتوان دمنوشهای طبیعی، آبمیوه طبیعی و سوپ را نیز برای کمک به تامین آب بدن میل کرد. نکته مهم دیگر اینکه نوشیدن مایعات در طول روز باید منظم باشد تا سطح مایعات بدن تنظیم شود و مواد زائد به سرعت دفع شوند.
3.شکر را در برنامه غذاییتان به حداقل برسانید. افرادی که بیش از دو نوشیدنی شیرین در طول روز مصرف میکنند بیش از دیگران در معرض دفع پروتئین از ادرار هستند که چنین حالتی نشاندهنده این است که کلیهها عملکرد درست و طبیعی ندارند. به علاوه، شکر مانع جذب کلسیم و منیزیم در بدن درنتیجه تشکیل سنگهای کلیه میشود. در کل، تعادل در مصرف شکر، شکلات، نان، کیک، پاستا و نوشیدنیهای شیرین کنار کنترل قندخون از بروز بیماریهای مزمن و جدی مانند دیابت و همچنین نارسایی کلیوی پیشگیری میکند.
4.بیش از حد قهوه ننوشید. اگر کافئین در حد متعادل مصرف شود هیچ خطری برای سلامت نخواهد داشت، اما باید توجه داشت دریافت مقدار بالای کافئین ناشی از مصرف قهوه، چای و نوشابههای گازدار میتواند زمینهساز پرفشاریخون و درنتیجه عملکرد بیشتر کلیهها شود که بهتدریج باعث بروز بیماریهای کلیوی خواهد شد. اگر دوست دارید کلیههای سالمی داشته باشید، مصرف چای و قهوه را در حد متعادل در برنامه خود بگنجانید و حتیالامکان از نوشیدنیهای گازدار و انرژیزا اجتناب کنید.
5.هیچوقت از دستشویی رفتن خجالت نکشید. بسیاری از افراد در طول روز ساعتهای طولانی رفتن به دستشویی را به دلایل گوناگون مانند مشغلههای کاری، احساس شرم از ترک جلسات مختلف، عدم تمایل به استفاده از سرویس بهداشتی عمومی، خرید و... به تاخیر میاندازند. این عادت برای سلامت کلیهها بسیار آسیبزاست زیرا افزایش فشار ادرار به بخشهای مختلف کلیه زمینهساز نارسایی کلیوی، تشکیل سنگ و بیاختیاری ادرار میشود.
6.به اندازه کافی بخوابید. علاوه بر اصول تغذیه درست برای حفظ سلامت باید به خواب مطلوب شبانه نیز توجه داشت. کمبود خواب میتواند سبب بروز بیماریهای مختلفی شود که از جمله برای سلامت کلیهها بسیار مضر است. در زمان استراحت بدن، سلولهای بافت آسیبدیده کلیهها فرصت ترمیم و بازسازی خواهند داشت. از این رو، خواب مطلوب شبانه را بهعنوان یکی از مهمترین لازمههای سلامت کلیهها در نظر داشته باشید.
7.مصرف پروتئین حیوانی را به حداقل برسانید. زیادهروی در مصرف پروتئینهای حیوانی بهخصوص گوشت قرمز فعالیت متابولیکی کلیهها را افزایش میدهد زیرا این منابع غذایی حاوی مقدار زیادی چربی هستند. در واقع، هر چه مصرف پروتئینهای حیوانی بیشتر باشد، کلیهها مجبور به فعالیت بیشتری خواهند بود. این مساله در طولانیمدت به نارسایی و دیگر آسیبهای کلیوی میانجامد زیرا کلیهها دیگر قادر به تصفیه خون نخواهند بود. در صورت امکان بهتر است به جای پروتئینهای حیوانی، منابع پروتئین گیاهی را در برنامه غذاییتان بگنجانید.
8.مراقب کمبود ویتامینها و مواد معدنی باشید. تغذیه درست و متعادل حاوی مقدار فراوانی میوه و سبزیهای تازه باعث حفظ سلامت عمومی بدن میشود که در اینباره سلامت کلیهها نیز مستثنی نیست. بیتوجهی به چنین اصولی موجب کمبود ویتامینها و مواد معدنی بدن میشود که یکی از عوارض آن افزایش خطر تشکیل سنگهای کلیه و نارسایی کلیوی است. برای پیشگیری از این بیماریها، مصرف کافی منابع غذایی ویتامینها بهخصوصB6 و منیزیم توصیه میشود.
9.خودسرانه داروهای مسکن مصرف نکنید. بسیاری از افراد برای تسکین خفیفترین دردهایشان بلافاصله مسکن مصرف میکنند. گرچه این ترفند در کوتاهمدت خیلی خوب به نظر میرسد اما باید توجه داشت افراط در مصرف این داروها که معمولا بدون نسخه نیز به فروش میرسند به سلامت کلیهها و کبد آسیب میرساند و عملکرد مطلوب آنها را مختل میکند. در صورتی که تحمل درد برایتان مشکل است توصیه میشود حتما برای انتخاب داروی مناسب با پزشک مشورت کنید و برای بیماری خفیف از روشهای طبیعی مانند مصرف دمنوشهای گیاهی، آروماتراپی و... کمک بگیرید.
10.الکل ننوشید. نوشیدنیهای الکلی حاوی مواد سمی هستند که در صورت مصرف فشار زیادی به کبد و کلیهها وارد میکنند و مانع عملکرد طبیعی و درست این اندامها میشوند. در صورت ابتلا به پرفشاریخون و دیابت باید از مصرف چنین نوشیدنیهایی جدا خودداری کنید.
11.درمان هر بیماری را پشت گوش نیندازید. بعضی افراد به درمان بیماریهای شایعی مانند سرماخوردگی، آنفلوانزا و... توجهی ندارند و بدن مجبور است بدون دریافت داروی ضروری با عوامل بیماریزا مقابله کند. اگر شما هم چنین رویهای دارید باید بدانید با هر بار بیاهمیت دانستن سلامت، کلیهها ضعیف میشوند و بهتدریج عملکرد و قابلیتهای خود را از دست میدهند. مطالعات نشان میدهد، عدم درمان درست یک بیماری فرد را بیش از دیگران مستعد ابتلا به بیماریهای کلیوی میکند.
12.سیگار نکشید. سیگار کشیدن نهتنها به کلیهها آسیب میرساند، بلکه برای سلامت عمومی بدن خطرآفرین خواهد بود. استعمال دخانیات موجب افزایش ضربان قلب و فشارخون و در عین حال کاهش جریان خون به کلیهها به دلیل تنگ شدن عروق این اندامها میشود. چنین شرایطی علاوه بر تشدید بیماریهای کلیوی موجب نارسایی کلیهها نیز میشود.
13.تناسب اندامتان را حفظ کنید. افراط در مصرف چربیها، شیرینیها، فستفود و خوراکیهای پرکالری غالبا موجب اضافه وزن و چاقی میشود که عوارض جدی برای سلامت دارد. دیابت و پرفشاریخون جزو مهمترین پیامدهای عدم تناسب اندام است که تاثیر جدی در بروز نارسایی کلیوی خواهد داشت. تغذیه متعادل و متنوع شامل مصرف حداقل 5 سهم میوه و سبزی، غلات سبوسدار به جای غلات تصفیهشده، ماهی، روغنهای سالمی مانند روغن زیتون و پرهیز از ریزهخوری و تنقلات چرب و شور مهمترین اصول حفظ تناسب اندام است که البته کنار فعالیت جسمانی مناسب مانع چاقی میشود.
14.برنامه ورزشی منظمی داشته باشید. انجام فعالیت ورزشی فواید متعددی بر سلامت جسمی و روانی دارد که میتوان به کاهش استرس، کسب آرامش و بهبود سلامت عمومی اشاره کرد. ورزش ارتباط مستقیمی با حفظ سلامت کلیه نیز دارد زیرا فشارخون را کنترل میکند، عملکرد سیستم قلبی- عروقی را بهبود میبخشد، سطح قند و فشارخون را کنترل میکند و مانع افزایش وزن میشود که همه این موارد مانع آسیبهای کلیوی خواهد شد. در اینباره توصیه میشود حداقل 30 دقیقه تمرین ورزشی در برنامه روزانهتان گنجانده شود.
15.کلسترول خونتان را کنترل کنید. افرادی که سطح کلسترول خونشان بالاست بیشتر در معرض ابتلا به آسیبها و بیماریهای کلیوی هستند. کنترل و کاهش این چربیهای خون در بهبود وضعیت بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی تاثیر دارد و میتواند از بروز پرفشاریخون که در مبتلایان به اختلالات کلیوی رایج است، پیشگیری کند. توصیه میشود این افراد روشهای کبابی و بخارپز شدن را جایگزین استفاده از روغن برای سرخ کردن مواد غذایی کنند. همچنین گوشتهای کمچرب انتخاب کنند و به جای کره، روغنهای گیاهی مفید مانند روغن زیتون یا کلزا بخورند و سرکه را جایگزین سس مایونز کنند.
16.مواد غذایی مفید برای کلیهها را بیشتر میل کنید. میوهها و سبزیها بهخصوص کلم برگ، گل کلم، زغالاخته، بلوبری، فلفل دلمهای قرمز، پیاز و مارچوبه سرشار از آنتیاکسیدانهایی هستند که برای کلیهها بسیار مفیدند و عملکرد آن را بهبود میبخشند. مرکبات، انگور، لیمو ترش، طالبی، موز، کیوی، آلو و زردآلو منابع سرشار از پتاسیم هستند که روند پاکسازی و سمزدایی کلیهها را آسان میکنند. گنجاندن این خوراکیها در برنامه روزانه سطح الکترولیتهای خون را متعادل نگه میدارد و به عملکرد مطلوب کلیهها کمک میکند. در اینباره نوشیدن یک لیوان آب انگور دفع مقدار اضافی اسید اوریک را آسان میکند. البته مصرف خوراکیهای حاوی پتاسیم نیز باید در حد متعادل باشد زیرا افراط در دریافت، بدن را در معرض بالا رفتن سطح پتاسیم خون که منجر به ایست قلبی و مرگ میشود، قرار میدهد. این مساله بهخصوص در مورد مبتلایان به نارسایی کلیه اهمیت بیشتری دارد. نیاز روزانه یک فرد سالم به پتاسیم روزانه 7/4 گرم است.
17.به اندازه کافی کلسیم دریافت کنید. گرچه تصور میشود کاهش مصرف کلسیم روش خوبی برای پیشگیری از تشکیل سنگهای کلیه بهخصوص در افراد مستعد است، بررسیها نشان داده رژیم غذایی حاوی مقدار خیلی کم کلسیم میتواند عامل خطر فزاینده این مشکل باشد. مصرف متعادل و کافی منایع کلسیم بهخصوص شیر و لبنیات یکی از نیازهای اصلی بدن خواهد بود که مسلما زیادهروی در مصرف یا انتخاب خودسرانه مکملهای کلسیم میتواند زمینهساز مشکلاتی از جمله برای کلیهها شود.
18.به دریافت کافی ویتامین D توجه داشته باشید. کمبود ویتامین D در بروز بیماریهای کلیوی تایید شده است. یکی از وظایف کلیهها فعال کردن ویتامین D است و به همین دلیل زمانی که این ویتامین تحتتاثیر نور خورشید، به اندازه کافی به بدن برسد، فشار کمتری به کلیه وارد میشود. از این رو، انجام حداقل 15 دقیقه ورزش در هوای باز و زیر نور خورشید میتواند به عملکرد مطلوب کلیهها کمک کند.
19.دیابتتان را کنترل کنید. افزایش قندخون و ابتلا به بیماری دیابت را باید یکی از مهمترین علل زمینهساز بروز بیماریهای کلیوی دانست. این مساله بهخصوص در صورت دیابت کنترلنشده تشدید میشود. همچنین بیتوجهی به درمانهای ضروری بسیار خطرآفرین است و در صورت تجویز پزشک به تزریق انسولین هرگز نباید به مصرف دارو اصرار کرد. در واقع، مصرف داروهای کاهنده قندخون در صورتی که تاثیر مطلوبی در بدن نداشته باشند نهتنها سودمند نیست، بلکه بیمار را مستعد عوارضی مانند نارسایی کلیوی خواهد کرد.
بهرهمندی از کلیه هایی سالم برای سلامت کلی انسان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. کلیه ها نه تنها مواد زائد را پالایش می کنند، بلکه خون انسان را نیز پالایش کرده و در تولید برخی هورمون های مهم نیز نقش دارند.
نادیده گرفتن عملکردهای کلیه امری شایع است. اما باید این نکته را به خاطر داشته باشید که بدون آنها بدن ما مسموم خواهد شد و در مدت زمانی کوتاه دیگر بخش های بدن نیز تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
بر همین اساس، پیروی از عادات خوب زندگی ضروری است. تا حد امکان از منابع سموم پرهیز کنید و با دنبال کردن یک رژیم غذایی متعادل مواد مغذی لازم را در اختیار بدن خود قرار دهید.
منابع فیبر، همانند آنتی اکسیدان ها و آنزیم ها، برای تشویق سمزدایی عالی هستند. این مساله زمانی که با برخی مشکلات و دشواری ها مواجه هستید، صادق است.
در ادامه با چند نمونه از بهترین مواد غذایی که برای حفظ سلامت کلیه ها باید در رژیم غذایی خود جای دهید، بیشتر آشنا می شویم.
فلفل های قرمز
فلفل های قرمز موادی ادرارآور و آنتی اکسیدانی هستند. پس از گوارش، آنها عملکرد کلیه را بهبود می بخشند. این شرایط تخلیه مایعات باقی مانده در بافت های بدن را تسریع می کند.
فلفل های قرمز منبع خوبی برای پتاسیم و سدیم هستند. تعادل این دو ماده به تثبیت فرآیندهای التهابی کمک می کند.
مواد معدنی و ویتامین های موجود در فلفل های قرمز از بازتولید سلولی و کاهش اثرات منفی رادیکال های آزاد در بافت های سالم پشتیبانی می کنند.
مصرف فلفل های قرمز به بیماران مبتلا به نارسایی و عفونت های کلیوی توصیه شده است، زیرا آنها با التهاب مبارزه می کنند. همچنین، فلفل های قرمز سطح مناسبی از الکترولیت ها را حفظ می کنند.
پیاز
پیاز یک سبزی شناخته شده به واسطه ویژگی های آنتی کسیدانی خود است و یکی دیگر از مواد غذایی کارآمد برای کمک به حفظ سلامت کلیه ها محسوب می شود.
پیاز حاوی مقدار قابل توجهی از کراتین است. این ماده آسیب سلولی را در بافت های سالم قلب و کلیه ها متوقف می کند.
آلیسین، یک ماده گوگردی موجود در پیاز، مشکلات التهابی را کاهش می دهد. همچنین، این ماده از تجمع بیش از حد سموم جلوگیری می کند.
بر همین اساس، پیاز از ویژگی های آنتی بیوتیکی برخوردار می شود. پیاز گزینه ای ایده آل برای مبارزه با عفونت های باکتریایی و ویروسی است.
بادنجان
بادنجان به واسطه محتوای بالای مواد معدنی و ویتامین های خود شناخته شده است. جدا از بهبود سلامت کلیوی، این محصول می تواند از عملکردهای سیستم قلبی عروقی شما پشتیبانی کند.
بادنجان از ویژگی های ادرارآور و سمزدایی سود می برد، که به خلاص شدن از شر مایعات اضافی و سموم برای پیشگیری از آسیب زودهنگام بافت ها کمک می کند.
ترکیبات آنتی اکسیدانی موجود در بادنجان با آسیب ناشی از رادیکال های آزاد مبارزه می کند. از این رو، در پیشگیری از بیماری هایی مانند نارسایی کلیوی و سرطان نقش دارد.
بادنجان سرشار از فیبر است و این ماده مغذی به تنظیم سطوح کلسترول و فرآیندهایی که در پاکسازی خون درگیر هستند، کمک می کند.
مغزهای خوراکی
مغزهای خوراکی سرشار از اسیدهای چرب مفید، اسید آمینه ها، و آنتی اکسیدان ها هستند و مواد غذایی سالمی محسوب می شوند که می توانند سلامت کلیوی شما را ارتقا دهند.
مصرف مغزهای خوراکی در مقادیر متوسط از بیماری های التهابی پیشگیری می کند. همچنین، آنها خطر پیری زودرس را کاهش می دهند.
مغزهای خوراکی حاوی مواد معدنی و ویتامین هایی هستند که از فرآیند پاکسازی اندامی پشتیبانی می کنند.
همچنین، آنها از التهاب و بیماری پیشگیری می کنند.
مصرف مغزهای خوراکی روشی خوب برای افزایش احساس سیری است و از این رو به کنترل هوس های غذایی کمک می کنند.
ماهی چرب
ماهی های چرب یکی از مهمترین منابع اسیدهای چرب امگا-3 هستند که می توانیم آنها را در رژیم غذایی خود جای دهیم. این چربی های مفید در کنار اسید آمینه ها و مواد معدنی، بیماری های التهابی را کاهش می دهند. آنها بازتولید سلولی در کلیه ها را نیز افزایش می دهند.
مصرف ماهی های چرب، مانند سالمون، به طور منظم به کنترل کلسترول بالا و پیشگیری از فشار خون بالا کمک می کند.
مصرف ماهی چرب عدم تعادل در نمک ها و پروتئین های موجود در ادرار را کاهش می دهد. این شرایط از شکل گیری سنگ های کلیه و انسدادها پیشگیری می کند.
هندوانه
هندوانه از محتوای بالای آب و آنتی اکسیدان ها سود می برد، که به از بین بردن مواد زائد در کلیه ها برای پیشگیری از بیماری ها کمک می کنند.
ادرارآور بودن هندوانه تخلیه مایعات اضافی باقی مانده در بافت های بدن را تحریک می کند. این شرایط به کنترل التهاب و خطر ابتلا به عفونت ها کمک می کند.
همچنین، هندوانه از کم آبی بدن جلوگیری می کند. مصرف این میوه فعالیت سلولی را تقویت می کند که مانع از عدم تعادل در سطح الکترولیت می شود.
آناناس
آناناس یک میوه گرمسیری است که می توان آن را به روش های مختلف در رژیم غذایی جای داد. این میوه یکی از بهترین گزینه ها برای محافظت و قوی نگه داشتن کلیه ها محسوب می شود.
آناناس دارای ماده فعالی به نام بروملین است. این ماده اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی را ارائه می کند که از تخریب بافت کلیه ها جلوگیری می کنند.
ویژگی ادرارآور بودن آناناس تخلیه مایعات را افزایش می دهد و به پیشگیری از عوارضی مانند فشار خون بالا و نارسایی کلیوی کمک می کند.
مصرف آناناس برای پالایش خون توصیه شده است. این میوه به پاکسازی سموم و پیشگیری از شکل گیری بیماری های شدید کمک می کند.
احمد پور آرام در مورد فواید و مضرات چربیهای خون، اظهار داشت: در بدن چربی به شکل تری گلیسیرید و کلسترول وجود دارد که افزایش بیش از حد آن مشکلاتی مانند تنگی نفس، بیماریهای قلبی عروقی و حتی آسیب به کبد را در پی دارد.
وی بااشاره به اینکه وقتی بدن چربی بیش از حد از طریق غذا دریافت میکند آن را به تری گلیسیرید و در کبد ذخیره میکند، افزود: تری گلیسیریدها به عنوان یک منبع ذخیره انرژی برای بدن عمل می کنند و زمانیکه بدن انرژی بیشتر نیاز دارد، بدن این چربیها را تجزیه میکند و به انرژی تبدیل میکند تا سلولها بتوانند از آن استفاده کنند.
پور آرم به این نکته اشاره کرد که تری گلیسیریدها ترکیب شیمیایی هستند که در مواد غذایی بدن و پلاسمای خون، موجودند و همراه با کلسترول لیپیدهای پلاسما را تشکیل میدهند. اما افزایش مقدار تری گلیسیرید در خون میتواند سرخرگها را مسدود کند و به پانکراس آسیب برساند.
مقدار طبیعی تری گلیسیرید خون کمتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر است. اگر مقدار تری گلیسیرید بیشتر از 200 میلی گرم شود، نشان میدهد خیلی بالاست.
وی در مورد کلسترول خون نیز گفت: کلسترول نیز ماده موم مانندی شبیه چربی است که یا در بدن ساخته شده و یا از طریق غذا وارد بدن میشود که نوع خوب و بد دارد.
این متخصص تغذیه گفت: کلسترول بد یا LDL سبب انتقال کلسترول به جدار سرخرگها شده و پلاک در جدارهها ایجاد می ولی کلسترول خوب یا HDL نقش مهمی در انتقال کلسترول اضافی به خارج از رگها دارد.
پور آرام به این نکته اشاره کرد که کلسترول خوب (HDL) کلسترول بد را از جریان خون برداشته و به کبد برده و به صفرا تبدیل شده و قبل از اینکه سبب ایجاد لخته در سرخرگها شود، از بدن دفع می شود و مصرف ماهی HDL خون را تامین می کند.
وی مصرف غذاهای کم چرب را زمینه ساز عملکرد بهتر کبد عنوان کرد و گفت: سلولهای کبد در این حالت سریع ترHDL را از جریان خون برمیدارند. وقتی این عمل صورت بگیرد و میزان تولیدHDL به همان صورت قبلی باشد.
وی افزایش بیش از حد کلسترول در خون را عامل ایجاد سکته و بیماریهای قلبی عروقی عنوان کرد و اذعان داشت: برای پیشگیری از این موضوع باید از خوردن غذاهایی که چربی اشباع شده دارند پرهیز کرد که سوسیس و کالباس، همبرگر، گوشت قرمز، جگر و دل و قلوه، مغز و زبان ،لبنیات پرچرب مانند خامه و پنیر و نارگیل و کلوچه مستقیما سبب افزایش چربی خون میشوند.
پور آرام تصریح کرد: معمولا افراد کم تحرک ،سیگاریها، افراد چاق و آنهایی که میوه و سبزیجات به اندازه کافی مصرف نمیکنند بیشتر در معرض افزایش چربی خون قرار دارند.
این متخصص تغذیه به افرادی که تمایل دارند کره حیوانی را در وعده صبحانه بخورند توصیه کرد: کره گیاهی(مارگارین ) را جایگزین آن کنند و بیش از سه عدد تخم مرغ در هفته مصرف نکنند.
همچنین مصرف عسل و مغز دانهها کلسترول خون را پایین میآورند.
وی گفت: سیب، جو، هویج، سیر، گریپ فروت، سبوس، لوبیای سویا، گردو و بادام نیز دوای دردی برای کاهش کلسترول بد خون هستند.