تکریم سالمندان در دین اسلام

تکریم سالمندان در دین اسلام در آیین مقدس اسلام، سالمندان به طور ویژه، مورد توجه قرار گرفته‏اند. از نظر اسلام رسیدن به دوران پیری ـ البته اگر فرد مسلمان در مسیر صحیح و درست قدم گذاشته باشد ـ ، یک ارزش است. رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله می‏فرماید: مَنْ شابَ شَیبَه فِی الاِسْلام، کانَت لَهُ نورا یَومَ القیامَة. کسی که مویش در اسلام سپید گردد، در روز قیامت برای او نور خواهد بود.۳۳ در قرآن شریف نیز در بحث احترام به والدین کهنسال، همگان به حفظ حقوق و حدود آنان موظف شده‏اند. وَقَضَی رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْکِلاَهُمَا فَلاَتَقُل لَهُمَا أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَهُمَا قَوْلاً کَرِیماً. (اسراء:۲۳) و خدای تو حکم فرموده که جز او کسی را نپرستید و به پدر و مادر، نیکویی کنید و چنانچه هر دو یا یکی از آنها پیر و سالخورده شوند، کلمه‏ای مگویید که رنجیده خاطر شوند و کمترین آزار به آنان مرسانید و با ایشان به اکرام و احترام سخن گویید. نبی مکرم اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و ائمه طاهرین علیهم‏السلام نیز در گفتارهای دلنشین خود، مسلمانان را به تکریم و احترام بزرگسالان فراخوانده و ارزش معنوی و اجتماعی آنان را یادآور شده‏اند. رسول اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله وجود پیران سالخورده را موجب افزایش فیض ربوبی و بسط نعمتهای الهی و مایه برکت خوانده۳۴ و می‏فرماید: مَنْ وَقَّرَ ذا شَیبه فِی الاسلام امَنَهُ اللّهُ مِنْ فَزَعِ یَومَ القِیامَه.۳۵ کسی که پیر مسلمانی را تجلیل نماید، خداوند او را از ترس روز قیامت ایمن می‏دارد. حضرت رسول صلی‏الله‏علیه‏و‏آله در فرازی دیگر، یکی از شیوه‏های تکریم و تعظیم ذات اقدس الهی را، احترام و تجلیل سالخوردگان مسلمان می‏شمارد.۳۶ کهنسالان و سالخوردگان در طول حیات خود، سردی و گرمی روزگار را چشیده‏اند و در مدرسه زندگی تجربه آموخته و افکارشان پخته شده و عقل و حکمت فراگرفته‏اند. اینان گرچه از نظر جسمانی ضعیف و ناتوان شده و قدرت فعالیت و تحرک خود را از دست داده‏اند، ولی از نظر معنوی، تجربه‏هایی ارزنده دارند و می‏توانند مانند رهبران روحانی، هادی دیگران باشند و جوانان را به خیر و سعادت رهنمون سازند. امام صادق علیه‏السلام می‏فرماید: الشَیخُ فی أهلِه کَالنّبی فی اُمّتِه.۳۷ وجود پیر سالخورده در خانواده‏اش، همانند پیغمبر در میان امتش است. پیرمردی به محضر رسول اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله شرفیاب شد، کسانی که در حضور آن حضرت نشسته بودند، در احترام به آن مرد، کوتاهی نمودند و در جا دادن به او کندی و مسامحه کردند. پیغمبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله از این رفتار بی‏ادبانه، ناراحت شد و به آنها فرمود: لَیْسَ منّا مَنْ لَمْ یَرْحَم صَغیرِنا و لَمْ یُوَقِّرْ کبیرنا.۳۸ کسی که به خردسالان ماتفضّل و ترحّم نکند و پیران ما را مورد تکریم و احترام قرار ندهد، از ما نیست.