پیشگیری و درمان با طب ورزشی؛
فعالیت
ورزشی در سالمندان علاوه بر اینکه موجب حفظ تحرک، استقامت و کاهش بروز
بیماری ها می شود، باعث نشاط و ایجاد نیروی جوانی و همچنین برخورداری از یک
زندگی سالم می شود.
سالمندی دوره ای از زندگی است که فرد زمان بیشتری را برای پرداختن به خود،
خانواده و اوقات فراغت خود دارد. با این وجود فرد در این سن به بیماریهایی
چون آرتریت (تورم مفصل)، بی اختیاری ادرار، فشار خون، بیماری های
رماتیسمی، آرتروز، پارکینسون، آلزایمر و ... بیشتر مبتلا می شود و در کل
انرژی و نشاط جوانی در فرد از بین می رود، به همین دلیل سالمندان باید تلاش
کنند که در این دوران تناسب اندام و سلامت خود را بیش از پیش مورد توجه
قرار دهند.
در گزارش قبلی به اهمیت ورزش در این دوران پرداختیم در این گزارش ورزش های مفید و مضر در سالمندی را مورد بررسی قرار داده ایم.
ورزش در سالمندی و حفظ تعادل ورزش
مداوم، قدرت تعادل را در افراد میانسال که به ورم مفاصل یا زانو درد مبتلا
هستند تقویت می کند. افتادن می تواند مسئله خطرناکی برای افراد میانسال و
سالخورده باشد و ترس از آن باعث می شود افراد فعالیت های خود را محدود
کنند.
تمرین های بدن سازی و قدرتی می تواند از افتادن شما جلوگیری
کند. یوگا نیز می تواند قدرت تعادل شما را ارتقا بخشد و همچنین تمرینات خاص
تعادلی که با استفاده از توپ های ورزشی انجام می گیرد.بر اساس تحقیقات
انجام شده، هم تمرینات ایروبیک و هم بدن سازی، هر دو به تقویت تعادل بدن
کمک می کند.
چگونگی شروع ورزش در سالمندی قبل
از هر ورزش، سالمندان باید به مدت 5 دقیقه بدن خود را گرم کنند، آهسته راه
رفتن و نرمش‌های سبک نیز برای گرم شدن و آماده شدن بدن برای انجام ورزش
روزانه مناسب است. اگر سالمندی تا به حال ورزش نکرده است، بهتر است که آرام
و آهسته ورزش کردن را آغاز کند و اکثرا با ورزش‌هایی آغاز کند که با انجام
آن راحت‌تر است. آرام ورزش کردن سبب میشود که کمتر به خود آسیب بزند و در
ابتدای کار مانع از دردهای عضلانی و مفصل میشود.
هرچند تغییرات
دوران سالمندی، انجام دادن برخی از ورزشها را دراین دوران محدود می کند.
همین امر سالمندان را به ورزش هایی مانند دویدن، پیاده روی سریع ، ایروبیک و
یوگا تشویق می کند.
پیاده روی برای سالمندان پیاده‌روی
یکی از مناسب‌ترین ورزشها برای سالمندان است و همچنین یکی از بهترین
ورزشها برای شروع ورزش در بین سالمندان است . آنان می توانند با یک
برنامه پیاده روی که به آرامی شروع شده و به طور تدریجی سرعت و مسافت آن
افزایش می یابد، پس از مدتی توانایی های تنفسی خود را به حد یک فرد جوان
برسانند. علاوه بر این پیاده روی به علت تحریک ماهیچه ها واستخوان ها سبب
افزایش قدرت عضلانی و استخــوانی می شود.
قبــل از شروع پیاده روی
با حرکـــات کششی عضلات را گرم کنید. سپس برای مدت۱۰ تا ۱۵دقیقه پیاده روی
کنید. مدت پیاده روی را به تدریج افزایش دهید، تا حداکثر به یک ساعت در روز
برسد. بهتر است پیاده روی را در دو نوبت صبح و عصر و هربار ۳۰ دقیقه انجام
دهید. اگر توانایی انجام ۳۰ دقیقه پیاده روی مداوم را ندارید می توانید به
جای آن ۳ پیاده روی ۱۰ دقیقه ای داشته باشید. برای پیاده روی مسیری هموار و
و مکانی که هوای سالم دارد را انتخاب کنید. یک بطری آب همراه خود داشته
باشید و در زمان پیاده روی حتما از آن بنوشید.
پیاده روی در دوران
سالمندان به قدری مفید است که با یک برنامه مناسب با ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وزن، ﺳﻦ و
ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ فقط در ﺳﻪ ھﻔﺘﻪ ﭘﯿﺎده روی ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎھﺶ ﮐﻠﺴﺘﺮول ﺧﻮن ﻣﯽ ﺷﻮد.
توصیه های برای داشتن یک پیاده روی صحیح و لذت بخش کفش
های راحت، کاملاً اندازه و بنددار بپوشید، که پا را در خود نگهدارد و مانع
تاثیر ضربه به پا شود. همچنین جوراب های ضخیم نخی که عرق پا را جذب وپاها
را حفظ کند بپوشید.
لباس های راحت، سبک و متناسب با دمای هوا بپوشید.
در تابستان لباس های با رنگ روشن بپوشید. و در زمستان به جای یک لباس ضخیم،
چند لباس نازکتر بپوشید تا بتوانید به تدریج با گرم شدن بدن در حین پیاده
روی، لباس های خود را کم کنید.
هنگام راه رفتن شانه‌های خود را عقب نگه دارید و عضلات خود را آزاد کنید. بگذارید دست هایتان آزادانه در کنارتان تاب بخورند.
پیاده روی را با سرعت کم شروع کنیدمراقب
باشید که زودتر از حد، زمان و مسافت پیاده‌روی خود را افزایش ندهید. مدت
زمان پیاده روی و مسافتی که طی کرده اید را هر روز در تقویم خود یاد داشت
کنید. هفته ای یک بار مدت زمان پیاده روی را افزایش دهید.
اگر برای
مدت چند هفته به هر دلیلی پیاده‌روی نکردید، نباید با همان سرعت و قدرت
گذشته شروع کنید. مدتی زمان لازم است تا بتوانید به حالت قبلی پیاده‌روی
کنید.
دریک وضعیت متعادل و راحت راه بروید. سر را بالا نگه دارید، به
جلو نگاه کنید نه به زمین. در هر قدم بازوها را آزادانه در کنار بدن حرکت
دهید. بدن را کمی به جلو متمایل کنید. گام برداشتن را از مفصل ران و با گام
بلند انجام دهید. روی پاشنه فرود آمده و با یک حرکت نرم به جلو بروید. از
برداشتن گام های خیلی بلند خودداری کنید.
ورزش در هوای آلوده مضر است اگر
در حین پیاده روی دچار درد قفسه سینه، تنگی نفس و یا پا درد می شوید ،
سریع ورزش را قطع کرده و استراحت کنید و با پزشک مشورت نمایید.
سعی
کنید زمان خاصی از هر روز را برای پیاده روی در نظر بگیرید که خسته و یا
گرسنه نباشید و در صورت امکان با دوستانتان پیاده روی کنید.
در اواخر
پیاده روی به تدریج قدم های خود را آهسته تر کنید. می توانید حرکات انعطاف
پذیری را نیز انجام دهید و با این کار کم کم بدن خود را سرد کنید.
ایروبیک و تقویت کارکرد مغز سالمندان در
نشریه کوچران لایبراری متعلق به سازمان بین المللی کوچران که به ارزیابی
تحقیقات پزشکی می پردازد نتایج تحقیقاتی در خصوص فواید ورزش ایروبیک در بین
سالمندان به چاپ رسیده است.
در نتایج ذکر شده که دانشمندان هلندی
دریافتند که انجام ورزشهای ایروبیک در افراد بالاتر از ۵۵ سال نه تنها
سلامت جسمی آنان را تقویت می کند بلکه باعث تقویت توان مغزی آنان نیز می
شود.این تأثیر مطلوب شامل تقویت حافظه، تمرکز و سایر توانایی های ذهنی می
شود. در واقع انجام دادن تمرینات ورزشی ایروبیک نه تنها به حفظ سلامت قلب
سالمندان کمک می کند بلکه در تقویت توان مغزی افراد سالمند نیز تأثیرات
مطلوبی دارد.
این مطالعات روی ۶۷۰ فرد بالای ۵۵ سال صورت گرفته
است. درنتایج این مطالعات آمده است که ورزش ایروبیک هر نوع فعالیتی مانند
پیاده روی تند است که ضربان قلب را افزایش داده و باعث تقویت قلب به مرور
زمان می شود. محققان همچنین دریافتند ورزش منظم، توان شناختی و مغزی افراد
مسن را بهبود می بخشد.
تحقیقات ثابت کرده که این نوع ورزش برای قلب
مزایای فراوانی دارد.این پژوهشگران تأکید کردند که نمی توان گفت هر نوع
ورزشی این تأثیرات مثبت را بر سلامت مغزی انسان داشته باشد و در مطالعه
اخیر فقط تأثیر ورزش های ایروبیک بر سلامت مغزی مشخص شده است.
بهبود
سلامت قلبی عروقی می تواند با کاهش خطر بروز بیماریهای قلبی و سکته مغزی
به عنوان عاملی برای حفاظت از مغز نیز عمل کند. بیماری های قلبی عروقی در
عین حال به عنوان عاملی برای بروز مشکلاتی در کارکردهای ذهنی شناخته شده
هستند.
قراردادن استپ های ایروبیکی وساختن زنجیره های منظم
وقانونمند وهماهنگی ورزشکاران دراجرای درست وبموقع هر استپ برای حفظ نظم
وهماهنگی سبب تمرکز بیشتر، یادآوری پی درپی تکنیکها وترتیب آنهاست که این
ورزش را به تقویت کننده حافظه وبازی باذهن تبدیل کرده است.
همچنین
این ورزش هوازی که باموزیک همراه است سبب افزایش هورمون شادی در سالمندان
است و فردرا ازاسترس واضطراب دور کرده و به نشاط وآرامش ذهنی می برد.
یوگا و سالمندی یوگا
ورزشی است که با تواناییها و نیازهای بدنی فرد منطبق می گردد و افراد
مبتدی ، حتی خانم های باردار با در نظر گرفتن شرایط بدنی خود قادر به انجام
آن هستند. یوگا برای جلوگیری و کنترل بیماریهای خاص که در سالمندان شیوع
بیشتری دارد مفید است و فرد را قادر می سازد با درون خود ارتباط برقرار کند
و این زمانی است که فرد خود را همان گونه که هست می پذیرد و این خود سبب
ایجاد یک نگرش مثبت به زندگی در فرد می گردد.
یوگا ورزشی است که با
تنظیم نیازها و تواناییهای فرد زمینه انجام دادن آن را برای همه افراد،
حتی افراد بسیار سالمند فراهم می کند. این ورزش و دانش عظیم با رویکرد کل
نگر خود، انسان را از همه جنبه ها رشد می دهد. یوگا به شما کمک می کند که
بدنی متناسب تر، ذهنی آرام تر و روانی متمرکز تر داشته باشید.
یوگا
همچنین در پیشگیری و مهار مشکلات و عوارض شایع جسمی و خلقی که در سنین
سالمندی رخ می دهند موثر است. این ورزش به شما کمک می کند که بیشتر با خود
در ارتباط باشید و با پذیرش و درک شرایطی که در آن قرار دارید رویکردی مثبت
به زندگی داشته باشید.
تنها مسئله‌ای که باید به خاطر بسپارید این
است که خودتان به تنهایی شروع (بدون مربی) به انجام تمرینات یوگا نکنید.
هنرجویان یوگا به خصوص افراد مبتدی به علت تحلیل بافت ها و فرسودگی بدن در
انجام حرکات یوگا، امکان دارد که محدودیت بیشتری داشته باشند و حرکات
محدودتری از قبیل خم شدن آهسته به جلو یا راه رفتن آرام یوگا را در حد
محدودتری انجام دهند.
فواید یوگا در سالمندان با
توجه به اهمیت حفظ تعادل در دوران سالمندی ،یوگا به تعادل سالمندان کمک
بسیاری می کند. همچنین آموزش یوگا به سالمندان سبب می شود که فرد بتواند
پدیده های مربوط به این دوران را بهتر درک کند و خود نیز به هنگام بالا
رفتن سن با این مسائل راحت تر مواجه شود. در طی آموزش یوگا به سالمندان ،
نشاط درونی اکثر آنان افزایش می یابد و این خود برای مربی و خانواده
سالمند رضایت بخش است.
ورزش هایی که به سالمندان توصیه نمی شود انتخاب
ورزش مناسب در دوران سالمندی بسیار مهم است و خانواده و خود این افراد
باید در انتخاب ورزش دقت کنند. برخی از این نکات را مورد بررسی قرار داده
ایم.
-انجام ورزشهای پربرخورد مانند فوتبال، دویدن سریع و یا ورزشهای رزمی خشن در سالمندان توصیه نمیشود.
-ورزشهای
گروهی و ورزش‌هایی که بدون در نظر گرفتن شرایط جسمانی هر بیمار تجویز می
شوند، ممکن است باعث تشدید بیماری‌ها و حتی ایجاد بیماری جدید شوند.درست
است که ورش ایروبیک که جزو ورزش های مفید برای سالمندان بود نیز گروهی است
اما مربی باید دقت کند تا هم تعداد نفرات در کلاس ایروبیک کم باشد تا
بتواند به همه آنان توجه کافی داشته باشد و هم اینکه پیش از انجام دادن
حرکات از مشکلات جسمی آنان به طور کامل باخبر باشد.
-ورزش‌هایی که در
آن بیمار کمر و پشت را خم میکند و یا ورزش‌هایی که در آن بیمار عضلات پشت
ساق و ران‌ها را کشش می دهد، ممکن است برای مبتلایان به تنگی کانال نخاعی
مفید باشد، اما برای مبتلایان به پوکی استخوان مناسب نیستند. برعکس تقویت
عضلات بازکننده پشتی برای مبتلایان به پوکی استخوان مفید است، اما درد و
ناراحتی مبتلایان به تنگی کانال نخاعی را تشدید می کند.
با ورزش مناسب در دوران سالمندی و تغذیه صحیح این مرحله از زندگی خود را به شیرینی و در آرامش کامل سپری کنید.
ضرب‌المثل‌ها که جزئی از فولکلور یا دانش عامیانه را تشکیل می‌دهند، در هر
زبان و فرهنگی کم و بیش دیده میشوند. شکل‌گیری ضرب‌المثل‌ها بر اساس
موازین علم و منطق نبوده و دارای هیچ‌گونه پشتوانه و استدلال منطقی نیست.
از آنجا که نمی‌توان جامعه‌ای را یافت که تمام اعمال و رفتار افرادش منطقی و
حساب شده باشد، بنابراین جامعه‌ای را نمی‌توان یافت که در آن ضرب‌المثل
شایع نباشد. باید گفت افراد هر جامعه هرچه از مراحل رفتارهای سنتی و
غیرمنطقی به طرف رفتارهای منطقی و حساب‌شده‌تر متمایل میشوند، از رواج
امثال و حکم کاسته میشود و افراد در تایید یا نفی امری کمتر به ضرب‌المثل
استناد می‌کنند؛ زیرا در اثبات یا رد موضوع مورد نظر خود بهتر و بیشتر
میتوانند از استدلالات منطقی استفاده کنند. اما آنچه مسلم است این است که
موضوعات دربرگیرنده ضرب‌المثل‌ها در جوامع متفاوت بوده و بیانگر مسائل مورد
علاقه یا انزجار مردم و در واقع انعکاسی از فرهنگ اصیل و شایع هر جامعه
است (کلهر، 1380).
ﺳﺎﻟﻤﻨﺪی دوراﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ھﺎی ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ، رواﻧﯽ ﻓﺮد ﮐﺎھﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و
اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎری ھﺎی ﺟﺴﻤﯽ و ذھﻨﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺣﺴﺎس اﻓﺴﺮدﮔﯽ در ﻓﺮد
ﺷﻮد. بدون فعالیت و کار، انرژی به سرعت تحلیل می‌رود. سالمندانی که تحرک
کمتری نسبت به سالمندان پرتحرک دارند، در خطر ابتلا به بیماریهای گوناگون
قرار می‌گیرند. 
بسیاری
از افراد به علت کمبود وقت یا با هدف کاهش وزن وعده صبحانه را حذف می‌کنند
و نمی‌دانند با این کار چه بلایی بر سر سلامتی خود می‌آورند. 
